Czy uderzenie komety doprowadziło do ewolucji rolnictwa 13 000 lat temu?
Około 13 000 lat temu doszło do wyjątkowego wydarzenia. Naukowcy sądzą, że właśnie wtedy na Ziemię spadła kometa lub asteroida, której eksplozja doprowadziła do zmiany klimatu w wielu miejscach na naszej planecie. Badacze ujawniają, że wybuch przyczynił się także do rozwinięcia rolnictwa oraz hodowli zwierząt. W jaki sposób mogło do tego dojść?
W nauce figuruje określenie młodszy dryas, które odnosi się do późnoglacjalnej fazy klimatycznej trwającej od około 10 850 r. p.n.e. do około 9700 r. p.n.e. Według badaczy jest to ostatni zimny epizod ostatniego zlodowacenia. Jednakże wciąż nie ustalono, jakie procesy doprowadziły do tego nagłego ochłodzenia.
Wśród teorii próbujących wyjaśnić wspomniane wydarzenie, wymienia się zaburzenie cyrkulacji termohalinowej, wskutek nagłego drenażu gigantycznego słodkowodnego jeziora Agassiz. Część naukowców uważa, że za ochłodzenie odpowiedzialny jest wulkanizm. Jednakże coraz częściej mówi się, że nagły spadek globalnej temperatury został spowodowany przez upadek na Ziemię dużego meteorytu lub przez liczne eksplozje roju komet w ziemskiej atmosferze.
Międzynarodowy zespół naukowców prowadził szczegółowe badania na prehistorycznym stanowisku Abu Hureyra w północnej Syrii. W poprzednich latach właśnie tutaj odnaleziono pierwsze dowody wskazujące na odejście ludzi od myślistwa i zbieractwa na rzecz rolnictwa i hodowli zwierząt.
Badając sekwencje osadów, naukowcy w głębszych warstwach udokumentowali pozostałości roślin, które były zbierane w cieplejszych i wilgotniejszych warunkach, jeszcze przed zmianą klimatu (i przed upadkiem komety). W warstwach młodszych (na mniejszej głębokości) odnotowali już pozostałości po roślinach, które preferują warunki chłodniejsze i bardziej suche (czyli już po upadku komety).
Badacze ujawnili także, że wskutek zmian klimatu wywołanych przez uderzenie komety lub asteroidy, ówczesne społeczeństwo zamieszkujące Abu Hureyra, zaczęło "zmieniać architekturę swoich budynków", zmienili także dietę, która stała się bogatsza w rośliny strączkowe. Jednocześnie zauważono wzrost pozostałości roślin uprawowych — lokalna ludność zaczęła uprawiać także pszenicę i jęczmień.
Badacze uważają, że pogorszenie się warunków środowiskowych doprowadziło do zmniejszenia zdolności dawnego Bliskiego Wschodu do utrzymania ludzkiej populacji. Tereny te nagle nie były w stanie wyżywić licznej ludzkiej społeczności w zakresie łowiectwa i zbieractwa. Doprowadziło to do prób "magazynowania i tworzenia żywności", przez co doszło do rozwoju rolnictwa i rozpoczęcia hodowli zwierząt.
Na obszarze prehistorycznej wioski odnaleziono również tzw. kwarc szokowy, który ma inną strukturę od normalnego kwarcu. Powstaje on pod wpływem bardzo dużego ciśnienia. Po raz pierwszy wykryto go po przeprowadzeniu podziemnych prób broni jądrowej.
Jak mówi dr James Kennet z University of California Santa Barbara: - Kwarc szokowy jest dobrze znany i jest prawdopodobnie najsolidniejszym wskaźnikiem uderzenia kosmicznego.
Badacze wskazują, że kwarc szokowy powstaje także wskutek wybuchów jądrowych, które mają miejsce w powietrzu, nawet wtedy, kiedy eksplozje nie tworzą na powierzchni ziemi krateru. Ma to bardzo duże znaczenie w kontekście przedstawionych wyników badań. Naukowcy sugerują, że asteroida lub kometa, która weszła w ziemską atmosferę około 13 000 lat temu, nie uderzyła w planetę, lecz rozpadła się blisko jej powierzchni. Dlatego też nie można obecnie odnaleźć krateru datowanego na ten okres.
Powyższe wnioski zostały opracowane na podstawie porównania próbek pobranych w Abu Hureyra z innymi próbkami z kraterów uderzeniowych oraz miejsc testowania broni jądrowej.
- Po raz pierwszy proponujemy, że metamorfizm uderzeniowy w ziarnach kwarcu narażonych na detonację atomową jest zasadniczo taki sam, jak podczas kosmicznego wybuchu powietrza na małej wysokości i pod niższym ciśnieniem - dodaje Kennett.
Ponadto w jednej z warstw osadów w Abu Hureyra badacze odkryli małe diamenty oraz struktury zbudowane z krzemionki i żelaza. Specjaliści wskazują, że powstały one w warunkach wyższej temperatury lub ciśnienia. Niezwykłe drobiny zostały odkryte także w narzędziach, kościach, czy w glinianych ścianach budynków, co z kolei sugeruje, że uderzenie komety/asteroidy zakłóciło życie w prehistorycznej wiosce.
W artykule naukowym badacze piszą: "Nasze dochodzenie ujawnia powolne zmiany w wykorzystaniu terenu przez ludzi przez stulecia, aż do i tuż po wystąpieniu młodszego dryasu".
Naukowcy uważają, że takie zmiany musiały nastąpić w trakcie wybuchu komety/asteroidy o średnicy aż 100 km. Badacze są zgodni, że wydarzenie całkowicie zmieniło styl życia ludzi w Abu Hureyra. Specjaliści podsumowują: "Zmiana ta była istotnym początkowym krokiem w przejściu od wyłącznego łowiectwa i zbieractwa do zrównoważonego rolnictwa i hodowli zwierząt".
Wyniki badań zostały przedstawione w czterech artykułach naukowych opublikowanych w czasopiśmie Science Open: Aribursts and Cratering Impacts: DOI:10.14293/ACI.2023.0003, 10.14293/ACI.2023.0002, 10.14293/ACI.2023.0004, 10.14293/ACI.2023.0001.
