Egalitarna społeczność sprzed 9 tys. lat. Tajemnicze miasto w Turcji
Na rozległych równinach Konya w Turcji leży jedno z najbardziej unikalnych odkryć archeologicznych w historii - miasto Çatalhöyük. Ta największa zachowana do dziś osada neolityczna istniała w czasach, gdy większość ludzkości była koczownikami. Jak się okazuje, tamtejsza społeczność była naprawdę rewolucyjna na wiele sposobów.
Çatalhöyük nie było tylko pionierskim miastem w skali świata, gdyż jak odkryli archeolodzy – wśród jego mieszkańców panowała niezwykła równość, zarówno pod względem płci, jak i statusu społecznego. Było to kompletnie niespotykane w innych osiedlach z tamtych czasów.
Życie w neolitycznym mieście
Çatalhöyük, co w języku tureckim oznacza "rozwidlone wzgórze", leży, a jakże, na dwóch wzgórzach — wschodnim i zachodnim. Osada charakteryzowała się nietypową zabudową, pozbawioną ulic, przypominającą labirynty domów przyklejonych do siebie. Wchodzono do nich przez otwory w dachu, które jednocześnie służyły jako jedyne źródło wentylacji i światła. Dachy służyły mieszkańcom jako przestrzeń do codziennych aktywność. Życie rodzinne koncentrowało się natomiast we wnętrzach domów, które charakteryzowały się gładkimi ścianami z gliny.
Wedle szacunków Çatalhöyük mogło być zamieszkiwane nawet przez 10 tys. osób. W Jerychu, innym mieście z podobnego okresu żyło natomiast około 2 tys. osób. Osiedle z terenu Turcji było więc prawdziwą metropolią, z liczbą ludności na poziomie Torunia z okresu schyłku średniowiecza, więc jakieś 8,5 tys. lat później.
Równość i bardzo nietypowe relacje rodzinne
Najnowsze badania wykazały, że Çatalhöyük było miejscem, gdzie panowała niespodziewana równość społeczna. Dzięki analizie malowideł, rzeźb oraz pochówków, archeolodzy odkryli, że zarówno kobiety, jak i mężczyźni posiadali w osadzie podobny status.
Profesor Ian Hodder z Uniwersytetu Stanforda, który prowadził wykopaliska, podkreśla, że obie płcie wykonywały podobne prace i spożywały te same rodzaje pożywienia. W odróżnieniu od innych starożytnych społeczności, w Çatalhöyük brakowało także hierarchii i prawdopodobnie wszyscy mieszkańcy znajdowali się na bardzo zbliżonym poziomie w drabinie społecznej. Nie było władców ani wyspecjalizowanych budynków administracyjnych, co czyniło to miasto wyjątkowym w porównaniu z innymi osiedlami z tego okresu.
Kolejnym z niezwykle intrygujących odkryć była organizacja życia rodzinnego w Çatalhöyük. Okazało się, że ludzie mieszkający razem nie byli spokrewnieni biologicznie. Pochówki, które miały miejsce pod podłogami domów, sugerują, że ludzie żyli w grupach przypominających rodziny, ale nie byli związani więzami krwi. Badania wykazały, że dzieci, które rodziły się w Çatalhöyük, nie dorastały w swoich biologicznych rodzinach, ale były wychowywane przez innych mieszkańców miasta.
Osadę odkryto w 1958 roku
Çatalhöyük zostało odkryte w 1958 roku przez Jamesa Mellaarta, a pierwsze wykopaliska miały tam miejsce w 1961 roku. Od 1995 w neolitycznej osadzie prowadzono zakrojone na szeroką skalę badania archeologiczne, które zakończyły się w 2018 roku. Odkrycia z tego miejsca rzucają nowe światło na życie w epoce neolitu, a sama osada wpisana została na listę światowego dziedzictwa UNESCO.
***
Bądź na bieżąco i zostań jednym z 90 tys. obserwujących nasz fanpage - polub Geekweek na Facebooku i komentuj tam nasze artykuły!
***
Co myślisz o pracy redakcji Geekweeka? Oceń nas! Twoje zdanie ma dla nas znaczenie.
