Kompleks ofiarny odkopany na Uralu. Ujawnia elitarne rytuały nomadów

Nekropolia, złożona z pięciu grup kurhanów rozciągających się na ponad sześć kilometrów, kryje w sobie nie tylko pochówki, lecz także ślady dawnych obrzędów. W pierwszej kolejności archeolodzy skupili się na Kurhanie 19 oraz monumentalnym Kurhanie 1 (o wysokości ponad 7 m i średnicy 140 m). Choć sam grób w Kurhanie 19 był pusty, to obszar między kurhanami ujawnił niezwykle bogaty kompleks rytualny, częściowo zniszczony przez późniejszą działalność rolniczą.

Na wschód od Kurhanu 1 archeolodzy odkryli rozproszone żelazne wędzidła, nachrapniki i naczółki - przedmioty, które najprawdopodobniej złożono w ofierze razem ze zwierzętami. Znaleziono także złotą tabliczkę przedstawiającą głowę i przednią łapę tygrysa oraz srebrne okucie drewnianego naczynia. Na zachód od kopca zidentyfikowano również fragmenty brązowej chochli i kotła, a także liczne elementy końskiego rzędu.

Centrum znaleziska jest jednak bez wątpienia płytki okrągły dół zawierający ponad sto ozdobnych elementów końskiego rzędu, a także ponad 500 miniaturowych paciorków z brązu, innych ozdób z kości i brązu oraz zestaw ozdobnych płytek, z których część zdobiona była motywami swastyk, ptaków i istot mitycznych.

W zestawach uzd znaleziono też unikalne rozdzielacze pasów w formie ludzkich twarzy, drobne zawieszki oraz drewnianą misę rytualną z okuciami srebrnymi, bogato zdobioną motywami zwierzęcymi. Obok spoczywały szczęki dzika, złożone niczym ofiara oraz fragmenty glinianego naczynia.

Zespół artefaktów datowany jest na koniec IV lub początek III wieku p.n.e. i reprezentuje kulturę elit stepowych południowego Uralu. Część przedmiotów ma bezpośrednie analogie w innych znanych bogatych pochówkach z tych regionów, ale inne są zupełnie nowe i wykazują raczej podobieństwo do kultur Kaukazu Północnego, dorzecza Donu i północnego wybrzeża Morza Czarnego. Zdaniem badaczy to dowód na rozległe sieci wymiany i wpływów artystycznych pomiędzy koczowniczymi społecznościami Eurazji.

Analiza znalezisk pozwala przypuszczać, że duże kurhany nie były wyłącznie grobowcami, ale i centrami obrzędów i miejsc kultowych. Ofiary złożono tu zapewne wiele lat po pierwotnych pochówkach, a rytuały obejmowały zarówno symboliczne złożenie koni, jak i przedmiotów codziennego użytku, przetworzonych w artefakty o znaczeniu ceremonialnym.

Archeolodzy podkreślają, że odkrycie kompleksu z Wysokiej Mogiły to najbogatszy dotąd przykład rytualnej aktywności wśród wczesnych koczowników regionu. Otwiera ono nowy rozdział w badaniach nad rytuałami pogrzebowymi elit stepowych i ich kontaktami kulturowymi w epoce wczesnego żelaza.