Nieopowiedziany rozdział ludzkiej historii. Żyliśmy tam 150 tys. lat temu
Jak dowiadujemy się z nowego badania opublikowanego na łamach czasopisma naukowego Nature, ludzie żyli w lasach deszczowych już 150 tys. lat temu, czyli ok. 80 tys. lat wcześniej, niż wcześniej sądzono, a miejsce to mogło być ważnym ośrodkiem wczesnej ewolucji człowieka.
Wiemy, że ludzie po raz pierwszy pojawili się w Afryce około 300 tys. lat temu, zanim rozprzestrzenili się na cały świat, ale nadal nie jest jasne, jak środowiska, w których żyli, wpłynęły na naszą ewolucję. Czy jednym z nich mogły być lasy deszczowe?
Byliśmy w lasach deszczowych dużo wcześniej
To jeden z głównych biomów świata, ale dotychczas uważano, że ludzie zaczęli je zasiedlać stosunkowo niedawno. Przez długi czas pomijane jako możliwe środowisko dla rozwoju naszego gatunku, bo uznawano je raczej za naturalne bariery, a nie schronienie dla ludzkiego osadnictwa.
Jak pokazują jednak nowe badania międzynarodowego zespołu badaczy, który ponownie przeanalizował stanowisko archeologiczne w Afryce Zachodniej, gdzie odkryto kamienne narzędzia o niepewnym datowaniu, byliśmy w błędzie - ludzie zamieszkiwali lasy deszczowe znacznie wcześniej, niż sugerowały poprzednie analizy.
Przed naszym badaniem najstarsze pewne dowody na obecność ludzi w afrykańskich lasach deszczowych pochodziły sprzed około 18 tys. lat, a najstarsze ślady zamieszkiwania lasów deszczowych w ogóle znaleziono w Azji Południowo-Wschodniej i datowano na około 70 tys. lat temu
Powrót do przeszłości
W swoim badaniu Ben Arous i jej współpracownicy przeanalizowali stanowisko archeologiczne nazwane "Bété I" na terenie dzisiejszego Wybrzeża Kości Słoniowej, niedaleko południowego wybrzeża Afryki Zachodniej. Stanowisko to zostało po raz pierwszy odkryte w 1982 roku podczas wspólnej ekspedycji iworyjsko-radzieckiej, kierowanej przez profesora archeologii Yodé Guédé z Uniwersytetu Félixa Houphouët-Boigny, który brał również udział w najnowszych badaniach.
Pierwotne wykopaliska, które trwały do początku lat 90. ubiegłego wieku, odsłoniły warstwy zawierające kamienne narzędzia na terenie, który był częścią lasu deszczowego. Narzędzia te zaginęły jednak podczas II wojny domowej na Wybrzeżu Kości Słoniowej w 2011 roku. W tamtym czasie nie było również możliwości dokładnego datowania znalezisk ani określenia warunków ekologicznych, jakie panowały w regionie w momencie osadzania się warstw gleby.
Kilka niedawnych modeli klimatycznych sugerowało, że obszar ten mógł być domem lasów deszczowych w przeszłości, nawet podczas suchych okresów fragmentacji lasów. Wiedzieliśmy, że to stanowisko daje nam najlepszą szansę na ustalenie, jak daleko wstecz sięga zasiedlenie lasów deszczowych przez ludzi
Człowiek w lasach deszczowych już 150 tys. lat temu
Jak dodaje James Blinkhorn, archeolog z MPI-GEA i współautor badania, dzięki pomocy profesora Guédé udało się zlokalizować pierwotny wykop i ponownie go zbadać, wykorzystując najnowocześniejsze metody, które nie były dostępne 30 czy 40 lat temu. Badania przeprowadzono w ostatniej chwili, ponieważ stanowisko zostało niedawno zniszczone przez działalność górniczą. Analiza ziaren kwarcu z warstw, w których znaleziono narzędzia kamienne, wykazała, że osadziły się one około 150 tys. lat temu!
Badanie pyłków, wosków liściowych i skamieniałych szczątków roślin, zwanych fitolitami, z próbek gleby pobranych na miejscu pozwoliło naukowcom ustalić, że w czasie zasiedlenia tego obszaru przez ludzi region był gęsto zalesiony. Próbki były zgodne z typami roślinności występującej w wilgotnych lasach deszczowych Afryki Zachodniej - dodatkowo, niski poziom pyłków traw wykazał, że stanowisko nie znajdowało się jedynie w wąskim pasie lasu, ale leżało w obrębie rozległego obszaru leśnego.
Teraz musimy zadać sobie pytanie, jak te wczesne ekspansje niszowe ludzi wpłynęły na rośliny i zwierzęta, które współdzieliły tę samą przestrzeń. Innymi słowy: jak daleko wstecz sięga ludzka ingerencja w pierwotne, naturalne siedliska?
