Sensacja archeologiczna na Podlasiu, odkryto nieznane dotąd grodzisko

Jak donosi portal eWysMaz.pl na prywatnym polu w gminie Kulesze Kościelne na Podlasiu (około 50 km na południowy zachód od Białegostoku) zauważano nietypowe koncentryczne struktury, które widoczne są jedynie na zdjęciach satelitarnych. Do odkrycia doszło podczas przygotowywania się do równania lokalnej drogi biegnącej w bezpośrednim sąsiedztwie kompleksu.

Wójt Gminy Kulesze Kościelne Stefan Grodzki, powiedział dla eWysMaz.pl: - Przypadkiem na zdjęciach satelitarnych zwróciliśmy uwagę, że wygląda to jak nietypowy układ ziemi. 1,7 km dalej znajduje się grodzisko w podobnym układzie, kształcie. Stwierdziłem, że jest to jednak coś nietypowego, przesłałem te zdjęcia znajomemu historykowi, on podpowiedział mi, żeby zwrócić się z tym do Muzeum Podlaskiego.

Okazało się, że tajemnicza struktura jest grodziskiem, którego wiek może sięgać nawet wczesnego średniowiecza. Jak podkreślają archeolodzy, kompleks może mieć ogromną wartość historyczną. Grodzisko zlokalizowane jest na niewielkim pagórku, a na podstawie zdjęć lotniczych można zauważyć dwie linie pozostałości po wałach obronnych. Informacje te zostaną zweryfikowane w trakcie planowanych szczegółowych badań.

Niezwłocznie po dokonaniu odkrycia zostały przeprowadzone wstępne badania z użyciem magnetometru - jest to popularna w archeologii metoda geofizyczna, która służy do wykrywania obiektów pod ziemią na podstawie lokalnych zmian pola magnetycznego (anomalii wytwarzanych przez obiekty archeologiczne) bez naruszania struktury gleby. Dzięki temu urządzeniu badacze mogą stwierdzić obecność źródeł archeologicznych, które mogą być związane z dawną aktywnością człowieka. Sprzęt zaliczany jest do niedestrukcyjnych metod archeologicznych.

- Wyniki są bardzo obiecujące. Potwierdziło się to, że mamy tu do czynienia z trzema koncentrycznymi liniami zasypanych fos nieznanej jeszcze głębokości. Najprawdopodobniej jest to pozostałość po wczesnośredniowiecznym grodzisku, które bądź zostało zniszczone w wyniku może jakichś walk lub po prostu zostało opuszczone, porzucone i mieszkańcy tego obiektu najprawdopodobniej przenieśli się dwa kilometry dalej w jakieś bardziej atrakcyjne miejsce, czyli do grodziska we Wnorach Wypychach datowanych na XII wiek — poinformował Aleksander Piasecki z Muzeum Podlaskiego w Białymstoku dla portalu eWysMaz.pl.

Piasecki podkreśla także: - Grodziska nie są odkrywane codziennie. To umykało badaczom, archeologom ze względu na to, że są one naprawdę w bardzo mocnym stopniu przekształcone (...) Jeżeli potwierdzi się, że jest to grodzisko wczesnośredniowieczne, to jest to prawdopodobnie jedno z ostatnich do odkrycia.

Jak informuje eWysMaz.pl obecnie trwają próby zdobycia odpowiednich funduszy, dzięki którym będzie można przeprowadzić szczegółowe badania tego obszaru — pozwolą one na rozwiązanie całej listy tajemnic, m.in. kto zamieszkiwał gród i kiedy, czy został zniszczony w wyniku walk, czy został opuszczony z innego powodu i w jaki sposób biegło życie w tym miejscu.

Analizy pozwolą również na usystematyzowanie wiedzy historycznej odnoszącej się do regionu i dotyczącej wczesnego średniowiecza. Potencjalnie badania mogą przynieść także odpowiedzi na inne nurtujące archeologów pytania. W kolejnym tygodniu do miejscowości Nowe Grodzkie ma przyjechać Wojewódzki Konserwator Zabytków.

Grodziskiem nazywamy pozostałość po grodzie lub osadzie obronnej. Na tę strukturę składają się najczęściej relikty wałów obronnych oraz fos. Często jest tak, że grodziska nie są widoczne w terenie, a jedynie można je zarejestrować z lotu ptaka (mogą być widoczne na zdjęciach satelitarnych np. na Google Maps). Wówczas grodzisko przyjmuje postać kolistych struktur, które często odznaczają się niewielką zmianą wysokości względnych (w terenie mogą być niezauważalne), czy zmianą typu roślinności i jej koloru. Niestety z tego powodu wiele grodzisk jest nieświadomie niszczonych poprzez systematyczną orkę lub wybieranie piasku.

Na obszarze naszego kraju znajduje się około 2500 grodzisk. Trzeba zauważyć, że zdecydowana większość z nich poddana jest ochronie prawnej - są one wpisane do rejestru zabytków. Grody były budowane przede wszystkim w dwóch okresach: w czasach kultury łużyckiej oraz wczesnego średniowiecza (od VII do XIII wieku n.e.).

Grody były centrami plemiennymi i ośrodkami kultu. Zazwyczaj były budowane w miejscach, które odznaczały się utrudnionym dostępem, np. w międzyrzeczach, na naturalnych wzniesieniach, czy na cyplach, które były otoczone przez mokradła. W późniejszych okresach kompleksy te spełniały funkcje ośrodka sprawowania władzy przez księcia na danym obszarze. Jednocześnie służyły one do obrany granic.