Wszystkie zagadki i tajemnice Księżyca. Tak zmienia naszą Ziemię

Księżyc to nasz jedyny naturalny satelita - ogromna kula skalna, powstała prawdopodobnie około 4,5 miliarda lat temu w wyniku kolizji młodej Ziemi z obiektem wielkości Marsa. Istnieją inne teorie jego pochodzenia, jednak ta jest najszerzej akceptowalna, ponieważ analiza próbek księżycowych wykazała pewne podobieństwa chemiczne i izotopowe z naszą planetą, a dodatkowo na Księżycu znaleziono minerały, które tworzą się w wysokiej temperaturze - być może powstały tam podczas zderzenia?

Jego powierzchnia pokryta jest skałami, kraterami i górami, a wszystko to spowite jest grubą warstwą drobnego regolitu, na który składają się odłamki skał powstałe w wyniku uderzeń meteorytów oraz ich pył bezustannie opadający na powierzchnię. To właśnie przez wielkie bryły, które spadły na jego skorupę pojawiły się kratery uderzeniowe.

Księżyc pełni wiele ważnych ról dla Ziemi - m.in. reguluje pływy oceaniczne, co ma wpływ na życie morskie i kształtowanie się linii brzegowej, działa jak hamulec, stabilizując nachylenie osi obrotu naszej planety i jest romantycznym symbolem miłości, tajemnicy i piękna nocy.

To pytanie gnębi i młodszych, i starszych pasjonatów astronomii. Ziemia mocno by odczuła tę zmianę. Szacuje się, że wymarłoby ponad 85 proc. ssaków i niemal 70 proc. gatunków roślin. Ziemia zaczęłaby się kręcić wokół własnej osi trzykrotnie szybciej niż obecnie, a dzień trwałby zaledwie 8 godzin. Zmieniłby się również klimat naszej planety - brak Księżyca oznacza brak stabilizacji osi obrotu Ziemi, co prowadziłoby do losowych zmian nachylenia i ekstremalnych zmian pogodowych i pór roku.

Obieg Księżyca wokół naszej planety wynosi około 27,3 doby. Występuje na nim zjawisko znane jako rotacja synchroniczna, która oznacza, że okres obrotu Księżyca wokół własnej osi jest równy okresowi jego obiegu wokół Ziemi. W rezultacie Księżyc jest zawsze zwrócony tą samą stroną do naszej planety.

Na jego powierzchni temperatura jest dość ekstremalna i waha się od bardzo wysokich w ciągu dnia do niskich w nocy. W miejscach nasłonecznionych w ciągu dnia może osiągnąć nawet 123 st. Celsjusza, natomiast w nocy spada do -233 st. Celsjusza. Wszystko przez brak atmosfery, która regulowałaby te wahania.

Grawitacja również różni się od tej na Ziemi. Jest znacznie słabsza, wynosi około 1/6 grawitacji ziemskiej, co oznacza, że na Księżycu obiekty ważą mniej niż u nas, również my sami. Idąc po powierzchni Srebrnego Globu, moglibyśmy wysoko podskakiwać i mieć problemy z płynnym poruszaniem, szczególnie w skafandrze kosmicznym.

Księżyc jest całkiem spory - jego średnica to prawie 3500 kilometrów, dzięki czemu zajmuje piątą pozycję wśród księżyców Układu Słonecznego. Jego średnia odległość od Ziemi wynosi 384 400 km, a czas potrzebny na jej pokonanie zależy od wielu czynników.

Podróż na Księżyc zajmuje zwykle kilka dni - misje Apollo trwały około 3 dni w jedną stronę, lecz czas ten zależał m.in. od trajektorii lotu i prędkości statku kosmicznego. W przyszłości jednak czas trwania misji może ulec skróceniu dzięki nowym technologiom.

Koszt takiego lotu jest bardzo wysoki, szacuje się go na od kilku do kilkunastu milionów dolarów za osobę - nie jest to tania rozrywka. Niedawny lot Polaka Sławosza Uznańskiego-Wiśniewskiego jedynie na ISS kosztował 65 mln euro, czyli prawie 277 mln złotych. Niektóre firmy, jak Blue Origin czy Virgin Galactic, oferują loty w kosmos za od 500 tys. do miliona dolarów, jednak nie są to podróże na Księżyc.

Prognozy wskazują, że do 2030 roku liczba kosmicznych turystów znacznie wzrośnie, co tylko przyśpieszy rozwój całego sektora.

Nasz naturalny satelita to jedyne ciało niebieskie, na którym wylądowali ludzie. Pierwszym z nich był Neil Armstrong, który wylądował tam 20 lipca 1969 roku w ramach misji Apollo 11. Wypowiedział wtedy słynne słowa: "To jest mały krok dla człowieka, ale wielki skok dla ludzkości".

Łącznie Księżyc odwiedziło 12 osób, wszyscy w ramach amerykańskiego programu Apollo. Byli to: Neil Armstrong, Buzz Aldrin, Charles Conrad, Alan Bean, Alan Shepard, Edgar Mitchell, David Scott, James Irwin, John Young, Eugene Cernan, Harrison Schmitt i Charles Duke.

Ostatnie załogowe lądowanie na Księżycu miało miejsce 17 grudnia 1972 roku. Słabnące zainteresowanie społeczeństwa amerykańskiego i ograniczony budżet NASA sprawiły, że priorytetem stało się odkrywanie dalszych rejonów kosmosu.

To jednak nie znaczy, że całkowicie zaprzestaliśmy eksploracji Księżyca. W ciągu ostatnich kilku lat nasz satelita ponownie stał się obiektem fascynacji i wiele misji, również prywatnymi lądownikami, ma miejsce nawet w bieżącym roku.

Planowane są kolejne misje załogowe na Księżyc. NASA realizuje program Artemis, a pierwsze lądowanie jest obecnie datowane na 2026 rok. Inne kraje także angażują się w projekty lotów na Srebrny Glob.