Starożytne DNA wyjaśnia wczesną historię Słowian

Pierwsze wzmianki o słowiańskich plemionach w Europie pochodzą z zapisanych źródeł jeszcze z VI wieku n.e. Jednak do dziś historycy i archeolodzy nie są w stanie w pełni zrozumieć jak Słowianie tak szybko i gwałtownie opanowali tereny od Bałtyku po Bałkany i od Łaby po Wołgę. Stanowi to więc jedną z największych zagadek wczesnego średniowiecza.

Historycy od dawna debatują, czy rozprzestrzenianie się słowiańskiej kultury materialnej i języka było spowodowane masową migracją ludności, stopniową "słowiańską asymilacją" lokalnych społeczności, czy też połączeniem obu tych czynników.

Odpowiedzi na to poszukiwała międzynarodowa grupa archeologów, w której znaleźli się badacze z Polski. Kierowany przez konsorcjum HistoGenes i ściśle współpracujący z Państwowym Urzędem ds. Zarządzania Dziedzictwem Kulturowym i Archeologią Saksonii-Anhalt zrobił ogromny krok w odkryciu zagadki Słowian. Przeprowadzili pierwsze kompleksowe badania starożytnego DNA średniowiecznych populacji słowiańskich.

- Chociaż bezpośrednie dowody z wczesnych regionów rdzennych Słowian są nadal rzadkie, nasze wyniki genetyczne dostarczają pierwszych konkretnych wskazówek dotyczących powstania słowiańskiego pochodzenia, wskazując na prawdopodobne pochodzenie gdzieś między rzekami Dniestr i Don - stwierdził Joscha Gretzinger, genetyk z Instytutu Antropologii Ewolucyjnej im. Maxa Plancka w Lipsku i główny autor badania.

Naukowcom udało się zsekwencjonować ponad 550 starożytnych genomów. Wyniki pokazały, że rozprzestrzenianie się Słowian było historią ludów wędrownych. Ich sygnatury genetyczne wskazują na pochodzenie z regionu rozciągającego się od południowej Białorusi do środkowej Ukrainy. Dane pokazują od VI wieku n.e., migracje na dużą skalę przeniosły to wschodnioeuropejskie pochodzenie na rozległe obszary Europy Środkowej i Wschodniej, co spowodowało niemal całkowitą zmianę składu genetycznego regionów takich jak wschodnie Niemcy i Polska.

W Niemczech Wschodnich zmiana była głęboka: duże, wielopokoleniowe rody stały się podstawą społeczeństwa, a sieci pokrewieństwa były bardziej rozbudowane i ustrukturyzowane niż małe rodziny nuklearne spotykane w poprzednim okresie migracji. Natomiast w regionach takich jak Chorwacja przybycie grup z Europy Wschodniej spowodowało znacznie mniejsze zakłócenia istniejących wzorców społecznych. Tutaj organizacja społeczna często zachowała wiele cech wcześniejszych okresów, co spowodowało powstanie społeczności, w których nowe i stare tradycje mieszały się lub współistniały obok siebie.

W przypadku Polski badania genetyczne wskazują, że od VI i VII wieku n.e. pierwotni mieszkańcy regionu, potomkowie ludów silnie powiązanych z Europą Północną, a w szczególności ze Skandynawią, niemal całkowicie zniknęli i zostali stopniowo zastąpieni przez przybyszów ze Wschodu, którzy są blisko spokrewnieni ze współczesnymi Polakami, Ukraińcami i Białorusinami. Wniosek ten potwierdza analiza niektórych z najwcześniejszych znanych słowiańskich grobów pochówkowych w Polsce, odkrytych na stanowisku archeologicznym w Gródku.

Chociaż zmiana populacji była ogromna, dowody genetyczne wskazują również na niewielkie ślady mieszania się z lokalnymi populacjami. Odkrycia te podkreślają zarówno skalę zmian populacyjnych, jak i złożoną dynamikę, która ukształtowała korzenie dzisiejszego krajobrazu językowego Europy Środkowej i Wschodniej.

Wyniki badań przedstawiono w czasopiśmie naukowym Nature.

***

Bądź na bieżąco i zostań jednym z 87 tys. obserwujących nasz fanpage - polub GeekWeek na Facebooku i komentuj tam nasze artykuły!