Ta osada sprzed 4200 lat zmienia wszystko. Musimy przepisać historię
Nowe odkrycie archeologiczne w Kach Kouch w Maroku podważa długo utrzymujące się przekonanie, że Maghreb - określenie stosowane w stosunku do regionu północno-zachodniej Afryki - przed przybyciem Fenicjan z Bliskiego Wschodu około 800 r. p.n.e. był obszarem niezamieszkanym.
Przełomowe odkrycie w Kach Kouch na terenie Maroka rzuca nowe światło na historię Maghrebu i podważa wieloletnie przekonania o jego prehistorycznej pustce. Badania dowodzą, że już ponad 3 tys. lat temu na wybrzeżu Morza Śródziemnego istniały stabilne osady rolnicze, co oznacza, że region ten miał znacznie bogatszą i bardziej złożoną historię, niż wcześniej sądziliśmy.
Do tej pory uważaliśmy, że Maghreb był niemal niezamieszkany do czasu przybycia Fenicjan około 800 r. p.n.e. Tymczasem odkrycia dokonane przez zespół badaczy z Narodowego Instytutu Archeologii Maroka dowodzą, że osadnictwo istniało tam już w epoce brązu. Podobne rozwinięte społeczności funkcjonowały w tym okresie m.in. w basenie Morza Egejskiego, np. cywilizacja mykeńska.
Nowe spojrzenie na przeszłość
Stanowisko archeologiczne Kach Kouch zostało po raz pierwszy zidentyfikowane w 1988 roku, a pierwsze wykopaliska przeprowadzono tam w 1992 roku. W tamtym czasie badacze przypuszczali, że osada była zamieszkana między VIII a VI wiekiem p.n.e. Prawie 30 lat później, w latach 2021-2022, zespół badaczy przeprowadził kolejne wykopaliska, stosując nowoczesne technologie, jak drony, GPS i modelowanie 3D, których wyniki właśnie poznajemy.
Datowanie radiowęglowe wykazało, że osada w rzeczywistości jest dużo starsza i jej początki sięgają nawet 2200 roku p.n.e. Naukowcy ustalili, że od tego czasu do roku 600 p.n.e. przechodziła przez trzy fazy zasiedlenia - najstarsze ślady osadnictwa (2200-2000 p.n.e.) są wprawdzie skromne, ale obejmują fragmenty ceramiki, krzemienny odłupek i kość krowy. Kolejna faza, rozpoczynająca się około 1300 r. p.n.e., to już stałe zasiedlenie Kach Kouch przez ludność trudniącą się rolnictwem i hodowlą.
Mieszkańcy budowali okrągłe domy z plecionki i gliny oraz kuli w skale "magazyny" do przechowywania zbiorów. Analizy wykazały uprawę pszenicy, jęczmienia i roślin strączkowych oraz hodowlę bydła, owiec, kóz i świń. Znaleziono także kamienie żarnowe do obróbki zbóż, narzędzia krzemienne, zdobioną ceramikę i najstarszy znany przedmiot z brązu w Afryce Północnej (poza Egiptem).
Kontakty z Fenicjanami i zmiany kulturowe
Między VIII a VII wiekiem p.n.e. Kach Kouch nadal funkcjonowało, ale kontakty z Fenicjanami w pobliskim Liksusie przyniosły zmiany. Okrągłe domostwa zaczęto budować w sposób mieszany, łącząc techniki lokalne z fenickimi. Pojawiły się nowe uprawy, jak winogrona i oliwki, a także fenicka ceramika i przedmioty z żelaza. Około 600 r. p.n.e. osada została pokojowo opuszczona.
Nowe badania podważają kolonialne narracje, według których Maghreb był pusty i izolowany przed przybyciem cywilizacji z zewnątrz. Odkrycia dowodzą, że region ten był integralną częścią śródziemnomorskiej sieci wymiany, utrzymując kontakty z Saharą, Atlantykiem i innymi rejonami basenu. Jak przekonuje więc Hamza Benattia z Uniwersytetu Barcelońskiego w publikacji na łamach The Conversation, badania w Kach Kouch mogą na dobre zmienić nasze rozumienie historii Afryki Północnej i jej powiązań ze światem starożytnym.
