Uważany za mężczyznę, okazał się potężną i wpływową kobietą
W grobowcu odkrytym w 2008 roku znaleziono szkielet oraz wysokiej jakości artefakty z epoki miedzi, a analizy wykazały, że znalezione kości należą prawdopodobnie do mężczyzny. Jednak najnowsze badania jasno dowodzą, że szkielet należał do kobiety, co rzuca nowe światło na przywództwo kobiet w epoce miedzi.
„Dama z kości słoniowej”
Grobowiec, o którym mowa, został odkryty w pobliżu Valenciny, małego miasteczka na zachód od Sewilli w Hiszpanii. Oprócz szkieletu wykopaliska ujawniły szereg bogato zdobionych artefaktów, które prawdopodobnie pochodzą z epoki miedzi między 3200 a 2200 p.n.e. Znaleziono między innymi kły z kości słoniowej, wysokiej jakości krzemienie, skorupki strusich jaj, bursztyn oraz sztylet z kryształu górskiego.
Te materiały świadczą o tym, że pochowana osoba posiadała za życia znaczny status społeczny. Początkowo archeolodzy zakładali, że szkielet należy do młodego mężczyzny o dużym znaczeniu w grupie, w której żył. Jednak badacze z Uniwersytetu w Sewilli zaczęli coś podejrzewać. Aby zweryfikować dotychczasowe założenia, postanowili wykorzystać technikę zwaną analizą peptydów amelogeniny na zębach pochodzących ze szkieletu.
Dzięki tej technice można określić płeć szkieletu, szukając białka tworzącego szkliwo, które jest inne dla mężczyzn, a inne dla kobiet. Białko amelogenina u mężczyzn kodowane jest przez gen AMELY, który znajduje się w chromosomie Y, znajdujący się jedynie u mężczyzn (XY). Natomiast u kobiet amelogenina jest wytwarzana dzięki genowi AMELX, na chromosomie X, których kobiety posiadają dwa (XX).
Naukowcy wzięli pod lupę ząb trzonowy i siekacza i udało im się wykryć obecność genu AMELX, co jasno wskazuje na to, że w odnalezionym grobie została pochowana kobieta, nie mężczyzna. Nazwa odkrycia została zmieniona z „Mężczyzna z kości słoniowej” na „Damę z kości słoniowej”.
Rola kobiet w starożytnych społecznościach
Badacze przeanalizowali inne groby odkryte w okolicy, a ich stan wskazuje na to, że ta kobieta nie urodziła się w pozycji władcy, tylko wywalczyła sobie taki status.
W przypadku miejsca w Walencji brak wyposażenia grobowego w pochówkach niemowląt sugeruje, że w tym okresie osoby nie otrzymywały wysokiego statusu przez urodzenie.
Wydaje się, że „Dama z kości słoniowej” była bardzo sławną osobą w swoim czasie. Przemawia za tym architektura i lokalizacja jej megalitycznego grobu. Z biegiem lat stał się przedmiotem intensywnej działalności rytualnej.
Po drugie, jakieś dwa do trzech pokoleń po jej pochowaniu, kiedy około 80 metrów na południe zbudowano wspaniały tholos Montelirio, pojawił się nowy zestaw przedmiotów nagrobnych, w tym niektóre spektakularne artefakty, takie jak sztylet z kamieniem, a kryształowe ostrze i rękojeść z kości słoniowej zostały odnalezione w jej grobie.
Współcześnie uważa się, że cywilizacje tworzyli brutalni i potężni mężczyźni, jednak coraz więcej odkryć archeologicznych sugeruje, że rola kobiet była znacznie większa, niż do tej pory przypuszczano. Poglądy na płeć i role społeczne nieustannie się zmieniają i różnią się znacznie w zależności od danego społeczeństwa.
Przykład stanowią społeczności Wikingów, gdzie kobiety na równi z mężczyznami ruszały w bój i zostawały wielkimi wojowniczkami. W innych kulturach z powodzeniem torowały sobie drogę na sam szczyt hierarchii społecznej.
