Łupież: Skąd się bierze i jak sobie z nim radzić?

Problem łupieżu dotknął i najprawdopodobniej dotknie w przyszłości każdego z nas. Ile razy zdarzyło się nam ukrywać krępujący, biały pył gromadzący się na ciemnej odzieży? Ile czasu, środków oraz cierpliwości poświęciliśmy na walkę z tą uciążliwą przypadłością? Sposobów radzenia sobie z łupieżem jest wiele, lecz nie każdy jest odpowiedni dla wszystkich rodzajów skóry.

W dermatologii pod pojęciem łupieżu rozumie się złuszczanie fragmentów warstwy powierzchownej naskórka w postaci drobnych płatów. Niekiedy obok niewielkich białych, pojawiają się rozległe, nawarstwione, żółte, zrogowaciałe strupy. To powszechnie znane zjawisko kojarzone jest przede wszystkim z owłosioną skórą głowy, jednak dotyczyć też może innych części ciała (spotykane częściej u małych dzieci).

Przyczyn powstawania łupieżu upatruje się przede wszystkim w nadmiarze sebum wytwarzanym przez gruczoły łojowe, niewłaściwym korzystaniu z kosmetyków do pielęgnacji włosów lub w rozwoju reakcji uczuleniowej po kontakcie z ich składnikami. Ponadto istotną rolę odgrywa zakażenie drożdżakami Pityrosporum ovale. Ilość łoju stanowi podstawę dla podziału łupieżu na postać zwykłą (tzw. łupież suchy) oraz tłustą (często z towarzyszącym stanem zapalnym skóry oraz trwałą utratą włosów). Owłosiona skóra głowy zajęta jest zwykle w całości, równomiernie. Łupież częściej spotykany jest u mężczyzn po okresie pokwitania, między 18. a 24. rokiem życia, później zapadalność maleje. Obecnie na schorzenie cierpi około 60 proc. populacji.

Ale czy łupieżem należy się przejmować z punktu widzenia medycznego? Oczywiście tak. Odpowiedź na to pytanie jest niezmiernie ważna i często nam umyka. Dla osób skarżących się na uciążliwy łupież istotne znaczenie powinna mieć nie tylko oczywista kwestia kosmetyczna i estetyczna, ale także problem łojotokowego zapalenia skóry. Jest nierzadką konsekwencją odmiany tłustej łupieżu. Charakteryzuje się obecnością mnogich, rozległych zaczerwienionych zmian pokrytych nawarstwionymi strupami i surowiczą wydzieliną. Strupy złuszczają się samoistnie lub pod wpływem niewielkiego zadrapania.

Typowy jest również nasilony świąd. Powierzchowne zmiany w łojotokowym zapaleniu skóry goją się bez pozostawienia blizn. Należy jednak pamiętać, że podobnie jak każde uszkodzenie skóry wiąże się ze zwiększonym ryzykiem wtórnych infekcji bakteryjnych, początkowo miejscowych, następnie uogólnionych (dotyczy zwłaszcza osób z zaburzeniami odporności oraz z cukrzycą). Istotnym aspektem łupieżu jest również ryzyko trwałej utraty włosów. Procesy zapalne obejmujące skórę właściwą bezpowrotnie uszkadzają macierz włosa i uniemożliwiają tym samym jego odnowę.

Leczenie łupieżu opiera się wyłącznie na metodach zachowawczych i w zależności od nasilenia zmian oraz odpowiedzi na leczenie może trwać kilka lub kilkanaście miesięcy.

Obejmuje:

1) preparaty selenu i siarki;

2) środki odkażające i wysuszające - zmniejszają liczbę mikroorganizmów oraz ograniczają wydzielanie łoju, stosowane są najczęściej w postaci żelów, aerozoli i roztworów alkoholowych;

3) środki drażniące - zwiększają ukrwienie skóry, tym samym wzbogacają ją o środki odżywcze; obecnie stosowana jest przede wszystkim rezorcyna i roztwór minoksydylu, niekiedy tymol;

4) substancje przeciwgrzybicze - przede wszystkim pochodne imidazolowe jak ketokonazol (Nizoral); lek ten ma działanie grzybobójcze, uszkadza błony komórkowe grzybów nie wpływając na błony komórek pacjenta, ma ponadto działanie przeciwzapalne; ketokonazol w postaci szamponu należy nakładać dwa razy w tygodniu przez okres kilku tygodni, utrzymywać na włosach przez kilka minut, następnie obficie spłukać wodą; skuteczność preparatu sięga 85%.

Oprócz wymienionych metod zaleca się również regularne stosowanie łagodnych szamponów przeciwłupieżowych dostępnych w sklepach. Większość z nich wykazuje przede wszystkim działanie oczyszczające i nawilżające.

Leczenie łupieżu to proces długotrwały, wymaga sumienności i cierpliwości. Warto rozpocząć z nim walkę jak najszybciej, pozwoli to uniknąć nieprzyjemnych konsekwencji estetycznych oraz medycznych.