40, 50 czy 60 lat. Kiedy zaczyna się starość i kończy się młodość?

• Żyjemy w dziwnych czasach, kiedy panuje absolutny kult młodości. Prawie każdy zabiega, aby wyglądać młodo, gdyż tego od nas wymaga kultura masowa, a zwłaszcza taki wzorzec narzucają wszechobecne reklamy. W nich występują ludzie młodzi, zdrowi i silni, którzy wydają się dzięki temu szczęśliwi. 
• Chwila niepokoju i refleksji pojawia się dopiero wtedy, kiedy podczas kolejnych urodzin zdajemy sobie sprawę, ile mamy lat. 
• Warto wiedzieć, jaki wiek uważa się za pożegnanie młodości i kiedy zaczyna się starość.

Na to pytanie nie ma jednoznacznej odpowiedzi. Większość naukowców uważa, że zaczynamy się gwałtownie starzeć po 30. roku życia. Wtedy obniża się wydolność organizmu i jego zdolność do samoregeneracji. Dobrym przykładem są sportowcy lekkoatleci, którzy po trzydziestce bardzo często kończą swoje kariery sportowe, gdyż nie mają szans na utrzymanie się w czołówce.

W Polsce wielokrotnie przeprowadzano badania społeczne zawierające pytanie dotyczące "końca młodości". Odpowiedzi ankietowanych Polaków były zgodne: młodość kończy się po przekroczeniu 35. roku życia (przeciętnie w wieku 35 lat i trzech miesięcy). Od tego momentu każdy wkracza w wiek dojrzały lub średni, który według ankietowanych trwa do 62. roku życia.

Wielu ludzi uważa wiek 30 lat za czas największego rozwoju. To czas, kiedy najczęściej ustabilizowane jest zarówno życie zawodowe, jak i prywatne. Przyjęło się uważać, że szczyt aktywności w życiu przeciętnego człowieka przypada na moment, gdy mamy 31 lat. Życie pokazuje, że potem nasza aktywność życiowa  zaczyna spadać. To wśród trzydziestolatków najczęściej po raz pierwszy pojawia się refleksja, że "chyba żegnamy się z młodością".

Przekroczenie 30. roku oznacza także ważną zmianę w naszym życiu, którą dobrze obrazują dane statystyczne dotyczące płodności kobiet. Oczywiście jeśli kobieta nie ma problemów zdrowotnych, to wiek nie stanowi przeciwskazania do urodzenia dziecka. Warto jednak pamiętać, że po 30. roku życia szansa na zajście w ciążę wynosi 20 proc., po 35. roku życia - ok. 12 procent, a po 40-tym roku życia zaledwie 7 procent.

Tu odpowiedź zależy od wieku osoby, którą o tę kwestię zapytamy. Zgodnie z odpowiedziami udzielanymi w ankietach dla większości osób poniżej trzydziestki starość zaczyna się po ukończeniu 60 roku życia. Ludzie w wieku od 30 do 49 lat za seniorów uważają osoby po siedemdziesiątce, a ci między 50 a 64 rokiem życia przesuwają próg starości na 72 lata. Respondenci, którzy skończyli 65 lat, zapytani o "próg starości" najczęściej wymieniają wiek 74 lat. Według Głównego Urzędu Statystycznego umowną granicę starości w Polsce osiąga się między 60., a 65. rokiem życia.

Światowa Organizacja Zdrowia za początek starości uznaje 60. rok życia. Dzieli jednak ten okres życia na trzy etapy: 60-75 lat - wiek podeszły (tzw. wczesna starość), 75-90 lat - wiek starczy (tzw. późna starość), 90 lat i więcej - wiek sędziwy (tzw. długowieczność).

W Polsce nie mamy jednoznacznej definicji określenia "senior". Zdarzają się firmy czy instytucje, dla których seniorami są osoby, które ukończyły 50 lat, dla innych pokolenie 60+, a dla jeszcze innych ludzie po 70. lub 75. roku życia. Przyjęło się jednak uważać, że senior to osoba, która osiągnęła wiek emerytalny lub która jest już na emeryturze (lub ma 60 lat i więcej).

Każda osoba, która ukończyła 60 lat może wyrobić Ogólnopolską Kartę Seniora. Karta ta upoważnia do zniżek w wielu punktach w całej Polsce - na przykład w sanatoriach, uzdrowiskach, przychodniach, gabinetach rehabilitacji, instytucjach zdrowia i kultury. 

Starzenie się organizmu to naturalny i nieunikniony proces. Dotyczy zarówno naszego ciała, jak i psychiki. Polega na stopniowym spadku aktywności komórek organizmu, spowalnianiu procesów regeneracyjnych, obniżeniu odporności na niekorzystne czynniki środowiskowe oraz zmniejszeniu się umiejętności adaptacyjnych organizmu do nowych warunków.

Proces starzenia się organizmu to także efekt pogarszającej się z wiekiem przemiany materii. Wraz z upływem lat postępuje miażdżyca, czyli stopniowe zwężanie się tętnic. To efekt odkładania się na ich wewnętrznej powierzchni tzw. blaszek miażdżycowych. To w sposób nieunikniony prowadzi do osłabienia różnych narządów, głównie serca i mózgu.

Proces starzenia ma związek z zahamowaniem namnażania się nowych komórek nerwowych, ich uszkodzeniami oraz stopniowym obumieraniem. U osób w podeszłym wieku spada poziom neuroprzekaźników. W związku z tym dochodzi do spadku sprawności intelektualnej i wyostrzenia się pewnych cech psychologicznych negatywnie odbieranych przez otoczenie. Mogą się rozwinąć choroby takie jak depresja, choroba Alzheimera czy Parkinsona.

Na szczęście żyjemy coraz dłużej i dzięki temu możemy skutecznie przedłużać młodość. Jeszcze w XIX wieku starość zaczynała się po czterdziestce, gdyż wtedy średnia długość życia nie przekraczała czterdziestu lat. Dziś statystyczny Polak żyje 74 lata, a Polka 82 lata. Coraz częściej czterdziestolatki uważają się za młodych ludzi, a pięćdziesięciolatki i sześćdziesięciolatki oburzają się, gdy nazywa się ich seniorami.