Nietoperze nie chorują na raka. Lekarze chcą się od nich uczyć
Niektóre gatunki nietoperzy żyją nawet 25 lat, co w przełożeniu na ludzi dawałoby imponujący wynik ok. 180 lat, a do tego niemal nie zapadają na nowotwory. Jak to możliwe? Odpowiedzią może być unikalna biologia ich komórek, którą właśnie odkryli i opisali na łamach czasopisma Nature Communications naukowcy z University of Rochester.
Zespół badaczy przeanalizował cztery gatunki nietoperzy: nocka amerykańskiego, mroczka brunatnego, nietoperza nektarowego (Eonycteris spelaea) oraz owocowca liścionosego, a jego odkrycia mogą rzucić nowe światło na walkę z rakiem u ludzi. Sekret nietoperzy może kryć się w genie p53, znanym jako strażnik genomu - u ludzi mutacje tego genu są obecne w aż połowie przypadków raka!
Dłuższa długość życia, więcej podziałów komórkowych i dłuższa ekspozycja na stresory środowiskowe zwiększają ryzyko raka. Jednak mimo wyjątkowej długowieczności, w populacjach dzikich i hodowlanych nietoperzy stwierdzono bardzo mało nowotworów lub nie stwierdzono ich wcale
Supergen p53. Czy może uratować też ludzi?
Nietoperze, jak się okazuje, nie tylko mają aktywne p53, ale w przypadku niektórych gatunków, aż dwie jego kopie. Naukowcy hipotetyzują więc, że podobnie jak słonie, niektóre gatunki nietoperzy najpewniej wykształciły zwiększoną aktywność p53 jako dodatkową strategię przeciwnowotworową. To pozwala im skutecznie niszczyć wadliwe komórki, zanim przekształcą się w nowotwór.
Telomeraza, która nie starzeje się jak u ludzi
Drugim kluczowym składnikiem antyrakowego arsenału nietoperzy jest enzym telomeraza, który odgrywa kluczową rolę w utrzymaniu długości telomerów na końcach chromosomów (telomery to specyficzne sekwencje DNA, które chronią chromosomy przed degradacją i zapewniają stabilność genomu).
U większości ssaków ogranicza on liczbę możliwych podziałów komórek, ale nie u nietoperzy - ich komórki mogą dzielić się niemal w nieskończoność, bez wyczerpywania się mechanizmów naprawczych DNA. I choć taka "nieśmiertelność" komórkowa teoretycznie zwiększa ryzyko nowotworów, aktywność p53 skutecznie temu zapobiega.
Większość wiedzy o układzie odpornościowym nietoperzy pochodzi z badań nad ich tolerancją wobec wirusów śmiertelnych dla ludzi. Jednak te same lub podobne adaptacje mogą także rozpoznawać i eliminować nowotwory
Nietoperze nie są odporne na raka, one go niszczą!
Wbrew pozorom nietoperze nie są zupełnie odporne na raka, bo naukowcy wykazali, że ich komórki również mogą przekształcić się w nowotworowe już po dwóch mutacjach, czyli tzw. onkogennych uderzeniach. Jednak klucz tkwi w tym, że ich organizm ma wyjątkowo skuteczne mechanizmy zapobiegawcze. Zespół badawczy podkreśla, że ich odkrycia mogą przyczynić się do rozwoju nowych terapii nowotworowych u ludzi. Zwłaszcza tych, które zwiększają aktywność genu p53, bo już teraz niektóre leki onkologiczne celują właśnie w ten mechanizm.
