Demencja wśród piłkarzy. Nowe badanie pomoże rozwikłać tę tajemnicę

W czteroletnim projekcie badawczym BrainHOPE bierze udział ponad 100 byłych piłkarzy. Celem programu jest sprawdzenie, co można zrobić, aby zminimalizować ryzyko demencji wywołanej częstymi uderzeniami piłką. Związek ten nie został potwierdzony, ale od dawna jest wskazywany przez neurologów jako wielce prawdopodobny.

Projekt BrainHOPE o wartości 1,3 mln funtów jest finansowany przez FA (Football Association - angielski związek piłkarski) i FIFA (Międzynarodową Federację Piłki Nożnej). Kieruje nim jeden z najwybitniejszych specjalistów od badań mózgu - prof. Willie Stewart z Uniwersytetu w Glasgow. To właśnie jego badania z 2019 r. (FIELD) potwierdziły, że zawodowi piłkarze są 3,5 raza bardziej narażeni na demencję.

- Jest to niezwykle ważne badanie i jesteśmy wdzięczni FA i FIFA za wsparcie, które umożliwiło kontynuację badań. Nasze wnioski z badania FIELD pokazują, że istnieją powody do obaw o zdrowie mózgu byłych piłkarzy na całe życie. BrainHOPE ma na celu zidentyfikowanie testów, które mogą wcześnie wykryć problemy, a co ważniejsze, wskazać możliwe sposoby zmniejszenia ryzyka demencji u byłych piłkarzy - powiedział prof. Stewart.

W projekcie BrainHOPE weźmie udział wiele byłych gwiazd Premier League w wieku 40-60 lat, którzy będą regularnie poddawani tomografii komputerowej i testom oceniającym zdolności poznawcze. Największe gwiazdy angielskiej piłki nożnej - Gary Lineker, Alan Shearer, Kevin Keegan, Graeme Souness, Emile Heskey czy Matt Le Tissier - wielokrotnie wyrażały obawy dotyczące regularnych uderzeń piłką w głowę.

Peter Crouch, były napastnik reprezentacji Anglii i klubu Liverpool FC, do którego należy rekord Guinnessa w kwestii liczby goli strzelonych głową w Premier League, jasno wyraził swoje obawy przed demencją. 

Legenda Tottenhamu Hotspur - Jimmy Greaves - we wrześniu 2021 r. przegrał swoją walkę z demencją i zmarł z powodu tej choroby. Nie jest to odosobniony przypadek. Projekt BrainHOPE, w realizacji którego pomogą naukowcy z Uniwersytetu w Edynburgu i Imperial College London, obejmie 120 byłych zawodowych piłkarzy, których skany mózgu zostaną porównane z 700 osobami z populacji ogólnej (grupa kontrolna). Otrzymają oni wsparcie w zakresie znanych czynników ryzyka demencji, takich jak dieta, palenie papierosów czy siedzący tryb życia. Uczeni wezmą również pod uwagę inne czynniki zdrowotne, które zwiększają predyspozycje demencji, jak wysokie ciśnienie krwi czy cukrzyca.

- Rozpoczęcie badania BrainHope to kolejny ważny krok w budowaniu naszej wiedzy na temat długoterminowego stanu zdrowia byłych zawodowych piłkarzy. Stanowiąc część szerszego badania Prevent Dementia, badanie to pomoże nam lepiej zrozumieć powiązania między grą a chorobami neurodegeneracyjnymi, a także potencjalne wczesne interwencje, które mogłyby pomóc w zmniejszeniu ryzyka lub szybkości rozwoju demencji - wyjaśniła Charlotte Cowie, dyrektor ds. medycyny w FA.

Naukowcy po raz pierwszy zaczęli poważnie przyglądać się potencjalnemu związkowi między demencją a piłką nożną po śmierci Jeffa Astle'a w 2002 r. Były napastnik West Bromwich Albion i reprezentacji Anglii zmarł w wieku 59 lat. Początkowo sugerowano, że Astle cierpiał na chorobę Alzheimera, ale sekcja zwłok wykazała coś innego - uszkodzenie mózgu wywołane powtarzalnymi uderzeniami skórzanymi piłkami. W 2014 r. prof. Stewart podjął temat śmierci Astle'a i stwierdził, że zabiła go specyficzna patologia mózgu, tzw. przewlekła encefalopatia pourazowa (CTE).

Konieczne są dalsze badania w kontekście szkód, jakie mogą wyrządzać regularne uderzenia piłkami w głowę, zwłaszcza, że dzisiaj są one lżejsze i osiągają większe prędkości niż przed laty.