Dlaczego ciągle jesteś zmęczony? Odkryto związek senności z dietą i metabolitami
Nadmierna senność w ciągu dnia często jest wynikiem nie tylko zaburzeń snu, ale także stylu życia i diety. Zespół badaczy, analizując próbki krwi od tysięcy osób, odkrył metabolity powiązane z sennością oraz wskazał, że niektóre kwasy tłuszczowe zmniejszają ryzyko jej występowania.
Szacuje się, że nawet połowa dorosłych Polaków odczuwa zmęczenie w ciągu dnia co najmniej kilka razy w tygodniu. Chociaż bywa to niegroźne, często sygnalizuje problemy ze snem. Nadmierna senność w krajach rozwiniętych dotyka do 14 proc. dorosłych.
Występowanie nadmiernej senności dziennej
W nowym badaniu naukowcy zidentyfikowali kilka cząsteczek we krwi, zwanych metabolitami, które są powiązane z nadmierną sennością dzienną (excessive daytime sleepiness, EDS). Jej przyczyny są zróżnicowane, chociaż najczęściej obejmują inne zaburzenia snu i rytmu dobowego, m.in. bezdech senny czy narkolepsję. Często współwystępuje również z innymi problemami zdrowotnymi, np. otyłością, cukrzycą typu 2, nadciśnieniem i depresją. Pomimo poważnych skutków - włączając w to wypadki w pracy i na drogach - EDS wciąż jest mało poznana.
Badanie na tysiącach uczestników ujawniło siedem metabolitów związanych z EDS
Aby odkryć nieco więcej mechanizmów leżących u podstaw EDS, badacze przeanalizowali 877 różnych metabolitów, czyli niewielkich cząsteczek powstających w wyniku procesów zachodzących w organizmie, np. rozkładu i przekształcania składników odżywczych czy wytwarzania energii w komórkach, a na które wpływ mają dieta i hormony. Zespół wykorzystał próbki krwi pobrane od 6000 uczestników. Zwracano również uwagę na dane z kwestionariusza oceniającego częstotliwość drzemek w ciągu dnia w różnych sytuacjach.
W ten sposób zidentyfikowano siedem metabolitów związanych z EDS oraz trzy, których stężenie różniło się w zależności od płci. Z badania wynika, że kwasy tłuszczowe omega-3 i omega-6, obecne m.in. w diecie śródziemnomorskiej, wiążą się z mniejszym ryzykiem senności w ciągu dnia. Z kolei obecność tyraminy - związku występującego w fermentowanych i przejrzałych produktach - koreluje ze zwiększoną sennością, szczególnie u mężczyzn. Badacze wykryli także, że pewną rolę w procesach związanych ze snem, w tym produkcją melatoniny, odgrywają metabolity hormonów płciowych, takie jak progesteron.
Zmiana diety może pomóc z sennością w ciągu dnia
Badacze zwracają uwagę, że możliwe jest potencjalne skuteczniejsze leczenie EDS zmianą diety lub farmakoterapią, chociaż badanie miało pewne ograniczenia - m.in. wykorzystanie kwestionariusza snu zamiast testów snu w laboratorium. Planowane są dalsze analizy niezbadanych dotąd metabolitów.
- Przeprowadzenie badania klinicznego byłoby dużym krokiem naprzód i pozwoliłoby sprawdzić, czy kwasy omega-3 i omega-6 dostarczane w diecie mogą realnie zmniejszać ryzyko nadmiernej senności - skomentował główny autor badania dr Tariq Faquih.
Wyniki opublikowano w czasopiśmie Lancet eBioMedicine.
