Dlaczego gubimy znaczenie słowa po wielokrotnym powtarzaniu?

Termin satiacja semantyczna został przypisany do tego zjawiska przez Leona Jakobovitsa James, który w swojej pracy naukowej użył go po raz pierwszy w tym znaczeniu. Wcześniej tym mianem określano po prostu zmęczenie psychiczne.

Naukowiec wyjaśnia to zjawisko w następujący sposób. W związku z tym, że monotonnie powtarzamy jakieś słowo werbalnie, wzbudza ono w korze mózgowej specyficzną część neuronów, które odpowiadają za znaczenie słowa. Gdy szybko powtarzamy werbalnie słowo, powoduje to wykonanie czynności obwodowych i czuciowo-ruchowych oraz aktywację ośrodka układu nerwowego, w związku z czym następuje zahamowanie reaktywne.

Reakcje stają się coraz wolniejsze za każdym powtórzeniem i dochodzi do chwilowego zaćmienia znaczenia powtarzanego wyrazu. Znaczenie wiąże się z tym, że to, co rejestrujemy naszymi zmysłami, łączy się w mózgu z jakimś symbolem. Jeżeli znamy jakieś słowo, a nie znamy jego desygnatu, jest ono dla nas puste.

Jakobovits prowadził różne eksperymenty mające na celu demonstrację efektu zjawiska w różnych czynnościach kognitywnych. Między innymi skupił się na ocenie słów i kształtów prezentowanych raz za razem w krótkim czasie. Badani powtarzali słowa werbalnie i grupowali je, tłumaczyli słowa na jeden z dwóch wybranych języków oraz podpisywali numerami po wypowiedzeniu ich.

Za każdym razem uczestnicy badania powtarzali słowo lub numer przez kilka sekund, a następnie wykonywali czynność związaną z danym słowem. Eksperyment pokazał, że szybkie wielokrotne powtarzanie danego słowa przed wykonaniem czynności z nim związanej, komplikowało zadanie. Co ciekawe zjawisko satiacji semantycznej znajduje zastosowanie w profilaktyce leczenia jąkania. Dzięki temu zmniejsza się odczucie negatywnych emocji i stresu wywołanych mową.