Miał być nowy rozdział w historii Ziemi. Naukowcy mówią "nie"

Mówiąc o antropocenie, zazwyczaj wyobrażamy sobie ogromny wpływ, jaki ludzie mają na środowisko - od szybkiego spadku różnorodności przez wycinanie lasów, rozwój rolnictwa oraz miast i wsi, po wzrost temperatury Ziemi w wyniku spalania paliw kopalnych.

Ale tak ogromne zmiany nie rozpoczęły się przecież nagle, były one rozciągnięte w czasie i przestrzeni. Dlatego z dużym oporem spotkała się propozycja wprowadzenia antropocenu jako epoki w geologicznej skali czasu zaproponowanej przez Anthropocene Working Group. Tym bardziej że komitet naukowców zaproponował konkretną datę - 1952 rok. Wyznacznikiem był opad radioaktywny z testów bomby wodorowej.

4 marca 2024 roku komisja odpowiedzialna za rozpoznanie jednostek czasu w naszym ostatnim okresie czasu geologicznego - Podkomisja ds. Stratygrafii Czwartorzędu - odrzuciła tę propozycję większością 12 z 18 (67 proc.) członków głosujących na "nie". W komisji zasiadali najbardziej zasłużeni eksperci z zakresu rekonstrukcji historii Ziemi. Ustalili, że dodanie epoki antropocenu - i zakończenie epoki holocenu - nie jest poparte standardami stosowanymi do definiowania epok.

Głosowanie odbyło się po 15 latach od wybrania stanowiska geologicznego, które najlepiej oddaje wpływ ludzkości na planetę. Grupa Robocza ds. Antropocenu w lipcu 2023 roku wydała oświadczenie, w którym zidentyfikowała to miejsce jako Jezioro Crawford w prowincji Ontario.

Jako grupa mamy wielu wybitnych badaczy w swojej dziedzinie, którzy chcą kontynuować jako grupa, w charakterze nieformalnym, którzy będą nadal argumentować za tym, że dowody na antropocen jako epokę powinny zostać sformalizowane, zgodnie z konsekwencją z danymi naukowymi przedstawionymi we wniosku.

---

- Jeśli powyższe głosowanie zostanie potwierdzone... wówczas obecny wniosek nie będzie mógł przejść dalej, ale biorąc pod uwagę istniejące dowody, których liczba stale rośnie, nie zdziwiłbym się, gdyby w przyszłości pojawiło się wezwanie do ponownego rozpatrzenia wniosku" - dodał przewodniczący AWG, który kierował opracowaniem propozycji uczynienia antropocenu oficjalną częścią historii geologicznej Ziemi.

Geologiczna skala czasu stanowi oficjalne ramy dla naszego zrozumienia liczącej 4,5 mld lat historii Ziemi. Geolodzy dzielą tę historię na eony, ery, okresy, epoki i piętra (wieki). Najdłuższe są eony, najkrótsze piętra. Odrzucenie nowej antropocenu jako nowej epoki w żadnym wypadku nie jest związana z odrzuceniem znacznego wpływu człowieka na planetę.

Termin ten został ukuty przez laureata Nagrody Nobla w dziedzinie chemii atmosfery Paula Crutzena w 2000 roku. Naukowiec pierwotnie zaproponował, aby antropocen rozpoczynał się w drugiej połowie XVIII wieku, jako efekt epoki przemysłowej. Zaznaczył też, że ustalenie bardziej precyzyjnej daty rozpoczęcia byłoby "arbitralne".

Według geologów żyjemy w epoce holocenu od 11,7 tys. lat, czyli od zakończenia ostatniej epoki lodowcowej. Człowiek zaczął wpływać na różnorodność biologiczną i klimat Ziemi przez rolnictwo już tysiące lat temu. Przyspieszenie tego wpływu miało miejsce około 5 wieków temu wraz z kolonialnym zderzeniem "starego" i "nowego" świata. Jak zauważył Crutzen klimat Ziemi zauważalnie zaczął się zmieniać wraz ze wzrostem wykorzystania paliw kopalnych podczas rewolucji przemysłowej, która rozpoczęła się w  XVIII wieku.

Ale jak napisali geolodzy w Science Magazine w 2015 roku:

Czy naprawdę ma sens definiowanie początku ery zdominowanej przez człowieka przez tysiąclecia po wycięciu większości lasów w regionach uprawnych na potrzeby rolnictwa?

---

Choć na razie geolodzy powiedzieli "nie" utworzeniu nowej epoki geologicznej, to temat antropocenu jeszcze się nie zakończył. Z pewnością brak formalnej definicji epoki antropocenu nie będzie problemem dla nauki i badań nad wpływem człowieka na środowisko.