Największa eksplozja gamma, jaką kiedykolwiek wykryto zmieniła ziemską atmosferę

Rozbłysk gamma o nazwie GRB221009A był naprawdę niezwykły, oprócz tego, że była to największa odnotowana do tej pory eksplozja, to jeszcze okazało się, że miała ona wpływ na Ziemię - otóż doprowadziła do krótkiej jonizacji w górnych warstwach naszej atmosfery, co skutkowało zaburzeniem przepływu fal radiowych. Eksplozja została wychwycona 9 października przez satelitarne teleskopy rentgenowskie i gamma. Od tamtej pory inne instrumenty zostały dostrojone, tak aby móc obserwować jej poświatę.

Nagłe zakłócenie jonosfery naszej planety (SID) zostało zaobserwowane przez Kiel Longwave Monitor w Niemczech oraz przez VLF-Monitor w Todmorden w Wielkiej Brytanii. Zostało ono bezpośrednio powiązane ze wspomnianym rozbłyskiem. SID postrzegany był jako nagły wzrost lub spadek siły sygnału z nadajników radiowych od 19,6 do 63,9 kHZ.

W specjalnym komunikacie można przeczytać: "Zakłócenie zostało spowodowane przez natychmiastowe promieniowanie rentgenowskie i/lub promieniowanie gamma z GRB221009A jonizujące górną atmosferę i modyfikujące właściwości propagacji radiowej falowodu między ziemią a jonosferą".

Do tej pory, bardzo trudne, było odróżnienie wpływu wcześniejszych rozbłysków na atmosferę od zwykłych fluktuacji tła, jednakże z powodu bardzo dużej siły zdarzenia udało się to zarejestrować.

- W naszej grupie badawczej nazywamy ten rozbłysk "BOAT" (Brighest Of All Time - red.) lub Najjaśniejszym z Wszech czasów, ponieważ patrząc na tysiące rozbłysków wykrywanych przez teleskopy gamma od lat 90., ten się wyróżnia - powiedziała Jilian Rastinejad z Northwestern University.

Z kolei Brendan O'Connor (University of Maryland / George Washington University) dodał: - Wyjątkowo długi GRB221009A jest najjaśniejszym GRB, jaki kiedykolwiek zarejestrowano, a jego poświata bije wszystkie rekordy na wszystkich długościach fali. Ponieważ ten rozbłysk jest tak jasny, uważamy, że jest to okazja raz na sto lat, aby odpowiedzieć na niektóre z najbardziej fundamentalnych pytań dotyczących tych eksplozji, od formowania się czarnych dziur po testy modeli ciemnej materii.

Źródło GRB221009A zlokalizowano w odległości około 2,4 mld lat świetlnych od nas. Nie wiadomo co było odpowiedzialne za powstanie tego zjawiska, lecz astronomowie sądzą, że może to być zapadnięcie się masywnej gwiazdy, która utworzyła czarną dziurę, a towarzyszące temu dżety wystrzeliły w naszym kierunku. Jeśli faktycznie doszło do wybuchu supernowej, może pozwolić to naukowcom odkryć, jakie pierwiastki powstały podczas tego zdarzenia - potencjalnie mogłoby to wypełnić luki w układzie okresowym pierwiastków.