Nie wszyscy starzejemy się tak samo. Z czego to wynika?

Gdy ktoś pyta o nasz wiek, zwykle podajemy ten wynikający z daty urodzenia, ale też często niektórzy dodają: - Wiesz, ale czuję się młodziej i wcale nie na tyle ile faktycznie mam lat. Jednak czy faktycznie tak jest, czy ta nasza subiektywna ocena ma jakiś związek z tym w jakim stanie jest nasz organizm? Na to pytanie postanowili odpowiedzieć naukowcy, którzy bardzo ciekawie opisali zależność między tym jak my opisujemy swój wiek, a starzeniem się naszego mózgu. Wyniki badań zostały opublikowane we Frontiers in Aging Neuroscience [1].

Można spotkać się z opiniami, że starzenie jest stałym procesem i powoli i systematycznie dochodzi do zmiany w naszym ciele i mózgu. Tak naprawdę upływający czas wpływa na każdego inaczej i różnie możemy odczuwać nasze starzenie. Jednak czy to inne odczuwanie wieku, to tylko nasze subiektywne wrażenie, chęć podkreślenia swojego dobrego samopoczucia czy jednak faktycznie może coś więcej oznaczać? Należy oczywiście mieć na uwadze fakt, że z wiekiem często doświadczamy pewnych zaburzeń funkcji poznawczych, a nasz mózg ulega zmianie, m.in. zmniejsza się objętość istoty szarej.

Naukowcy przeprowadzili badania mózgu z użyciem rezonansu magnetycznego dla prawie 70 osób w wieku 59-84 lat i przyjrzeli się zmianom w istocie szarej w różnych obszarach mózgu. Dodatkowo, uczestnicy badania mieli wypełnić ankietę, dzięki której można było określić wiek według subiektywnych kryteriów, jak również przetestować umiejętności poznawcze. Okazało się, że ci, którzy czuli się młodziej niż na to wskazywał ich wiek chronologiczny, mieli o wiele lepsze wyniki w testach, nie narzekali na swoje zdrowie i przyznawali, że nie doświadczyli też objawów depresji. Na podstawie badań stwierdzono, że mózg osób czujących się młodziej posiadał cechy charakterystyczne dla młodszego narządu.

Dlatego można powiedzieć, że to czucie się młodszym czy starszym względem wieku wynikającego z naszej metryki jest niejako odzwierciedleniem stanu naszego mózgu. Biorąc pod uwagę styl życia wskazano, że osoby czujące się młodziej prowadziły zdecydowanie aktywniejszy tryb życia. Nie chodzi tu tylko o aktywność fizyczną, ale też o pobudzanie swojego mózgu. Nie są to jedyne ważne wnioski z tego badania i odczucie bycia starszym niż sugeruje to data naszego urodzenia też niesie dla nas pewna informację. Otóż przy takiej opinii o swoim wieku, warto dokładniej przyjrzeć się stanowi zdrowia, nawykom i diecie.

Kwestia realnego wieku naszego organizmu nie jest wcale też taka oczywista i nie dość, że każdy z nas może się w różnym tempie starzeć, to jeszcze można powiedzieć, że poszczególne organy mają swoje indywidulane zegary życiowe. Już jakiś czas temu wykazano, że zmiany związane z wiekiem można było wykryć od 20. roku życia [2], ale proces starzenia się młodych, zdrowych osób dorosłych jest nadal w dużej mierze nieznany. Wcześniej podejmowane próby były poświęcone metodom szacowania jednego wskaźnika starzenia, albo były prowadzone na tkankach, kulturach komórkowych, ale poza organizmem.

Na początku marca tego roku przedstawiono bardzo szczegółową analizę danych m.in. z uwzględnieniem testów klinicznych, mikrobioty jelitowej, aktywności fizycznej by określić wiek biologiczny różnych organów [3]. Badania te dotyczyły sporej populacji, bo ponad 4000 osób w wieku od 20 do 45 lat z obszaru Shenzhen. Analizie poddano ponad 400 cech, m.in. ponad 70 cech metabolicznych, ponad 30 biochemicznych, 16 różnych właściwości skóry, 210 cech mikrobiomu jelitowego. Można powiedzieć, że każdą osobę prześwietlono od małego palca u nogi po czubek głowy. Warto też zaznaczyć, że wiek biologiczny wyznaczono w zależności od płci. Każda z tych cech była skorelowana z wiekiem chronologicznym i tylko te cechy, które były w pewien sposób zależne od wieku zostały wykorzystane do wyznaczenia wieku biologicznego. Po pierwsze, kolejny raz wyniki badań potwierdziły, że odpowiednia waga i poziom sprawności fizycznej mają pozytywny wpływ na wszystkie układy w naszym organizmie. Gdy przyjrzeć się pojedynczym narządom, to niektóre wnioski okazały się zaskakujące! I tak bardziej zróżnicowany mikrobiom jelitowy wskazuje na młodsze jelita, ale jednocześnie ma negatywny wpływ na starzenie się nerek. Prawdopodobnie dzieje się tak, bo różnorodność gatunków mikroorganizmów powoduje, że nerki muszą wykonać więcej pracy. Z drugiej strony, czego akurat oczekiwano, stłuszczenie wątroby niezwiązane ze spożywaniem alkoholu było powiązane ze wskaźnikiem starzenia się wątroby. Warto tu dodać, że dane, które były wykorzystane do określenia wieku wątroby pochodziły wyłącznie z badania krwi. Zatem wykorzystując informacje o wieku wątroby do badań przesiewowych populacji możnaby zidentyfikować nieprawidłowości w tym narządzie już na wczesnym stadium. Wydawać by się mogło nieco dziwne, że nasze narządy mogą się różnie starzeć. Jednak pamiętajmy, że proces starzenia zachodzi w każdej komórce naszego ciała, a ponieważ narządy są zbudowane z różnych typów komórek, to w konsekwencji też obserwujemy zróżnicowanie tempa starzenia.

Ta wiedza to nie tylko kolejna ciekawostka o naszym skomplikowanym organizmie. Identyfikacja nieprawidłowości dla konkretnego narządu lub układu może pomóc w opracowaniu ukierunkowanego leczenia już na wczesnym stadium choroby, gdy jeszcze szybko wdrożone leczenie może pozwolić nam na rychły powrót do zdrowia.

Wiedząc, że wzorce starzenia się są różne, tak jak i nasze subiektywne odczucia względem własnego wieku, powinniśmy tym bardziej skupić się na obserwacji organizmu i nie bagatelizować negatywnych sygnałów.

Literatura

[1] S. Kwak, et al.Feeling How Old I Am: Subjective Age Is Associated With Estimated Brain Age. Frontiers in Aging Neuroscience, 2018; 10 DOI: 10.3389/fnagi.2018.00168

[2] H. Akima, et al, Muscle function in 164 men and women aged 20--84 yr, Med. Sci. Sports Exerc. 33 (2001) 220-226

[3] C. Nie et al., Distinct biological ages of organs and systems identified from a multi-omics study, Cell Reports 38 (2022) 110459