Odkryto najstarszy na świecie krater po uderzeniu meteorytu. Zmienia historię Ziemi

Zespół naukowców z Curtin University przebadał warstwy skalne w North Pole Dome - obszarze położonym w regionie Pilbara w Australii Zachodniej. Znalazł tam dowody na uderzenie dużego meteorytu 3,5 miliarda lat temu, a więc około miliard lat po powstaniu naszej planety.

Profesor Tim Johnson z Curtin University, współkierujący badaniami, powiedział, że odkrycie to w znacznym stopniu podważa dotychczasowe założenia dotyczące starożytnej historii naszej planety.

Przed naszym odkryciem najstarszy krater uderzeniowy miał 2,2 miliarda lat, jest to więc zdecydowanie najstarszy znany krater, jaki kiedykolwiek znaleziono na Ziemi.

---

Podczas badań terenowych naukowcy natrafili na stożki zderzeniowe. To charakterystyczne struktury geologiczne, które powstają na skutek ogromnego ciśnienia uderzenia meteorytu. Powstały, gdy meteoryt uderzył w ten obszar z prędkością przekraczającą 36 tys. km/h. W wyniku tego zdarzenia powstałby krater o szerokości ponad 100 km, z którego odłamki skał rozrzucone zostałyby pod całym globie.

- Obserwując księżyc, wiemy, że na wczesnym etapie istnienia Układu Słonecznego często dochodziło do dużych zderzeń - powiedział prof. Johnson. - To badanie dostarcza kluczowego elementu układanki historii uderzeń Ziemi i sugeruje, że może być wiele innych starożytnych kraterów, które można odkryć z czasem. Do tej pory brak jakichkolwiek naprawdę starożytnych kraterów oznaczał, że geolodzy w dużej mierze ignorowali te zjawiska.

Prof. Chris Kirkland z Curtin University, współautor pracy jest zdania, że odkrycie rzuca nowe światło na to, w jaki sposób meteoryty kształtowały środowisko Ziemi na wczesnym etapie jej istnienia.

- Odkrycie tego uderzenia i znalezienie większej ilości [podobnych zdarzeń] z tego samego okresu może wiele wyjaśnić na temat tego, jak mogło powstać życie, ponieważ kratery uderzeniowe stworzyły środowiska przyjazne dla życia mikrobiologicznego, takie jak baseny z gorącą wodą - powiedział prof. Kirkland.

- Pogłębiło to również znacznie naszą wiedzę na temat formowania się skorupy ziemskiej: ogromna ilość energii wytworzona w wyniku tego zderzenia mogła odegrać rolę w ukształtowaniu wczesnej skorupy ziemskiej, wpychając jedną jej część pod drugą lub zmuszając magmę do wydostawania się z głębi płaszcza ziemskiego w kierunku powierzchni. Mogło to nawet przyczynić się do powstania kratonów, czyli dużych, stabilnych mas lądowych, które stały się podstawą kontynentów - dodał naukowiec.

Źródło: Curtin University
Publikacja: Paleoarchaiczny krater uderzeniowy w kratonie Pilbara, Australia Zachodnia, Nature Communications (2025). DOI: 10.1038/s41467-025-57558-3; www.nature.com/articles/s41467-025-57558-3