PhageX, czyli Polacy tworzą dla Ukrainy technologię, która odmieni leczenie na froncie

Niedawno pisaliśmy o firmie biotechnologicznej GutSee Health przygotowującej przełomową technologię, która ma szansę "uzdrowić" ukraińskich żołnierzy. A mowa o nowym podejściu do terapii fagowej, czyli rozwiązania zastosowanego po raz pierwszy już ponad 100 lat temu przez francusko-kanadyjskiego lekarz Félixa d'Hérelle. To właśnie on w 1919 roku użył fagów, czyli wirusów atakujących bakterie, do zwalczania czerwonki bakteryjnej. Metoda szybko zyskała popularność i była szeroko stosowana w latach 20. i 30. XX wieku, ale jej rozwój zatrzymało odkrycie antybiotyków, które uznano za szybsze i bardziej uniwersalne rozwiązanie.

Zaraz, zaraz… to po co w ogóle do niej wracać? Antybiotyki są jednym z najważniejszych osiągnięć medycyny, ale powszechne stosowanie ich, środków przeciwwirusowych, przeciwgrzybiczych i przeciwpasożytniczych doprowadziło do powstania oporności na środki przeciwdrobnoustrojowe (AMR). Według Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) to problem z pierwszej dziesiątki światowych zagrożeń dla zdrowia publicznego, a szczególnie niepokojące jest niewłaściwe używanie tych pierwszych, które przyczyniło się do rozwoju lekoopornych bakterii.

Eksperci ostrzegają więc, że bez natychmiastowych działań świat może wkrótce wejść w erę "postantybiotykową", w której nawet banalne infekcje staną się śmiertelne, a zabiegi chirurgiczne będą obarczone ogromnym ryzykiem. Jak zaznaczyliśmy już ostatnio, problem nasilają dodatkowo konflikty zbrojne - osłabiona odporność, brak czystej wody, zanieczyszczenia czy zatłoczenie miejsc schronienia sprzyjają rozprzestrzenianiu się infekcji, a terapia urazów odbywa się przy zwiększonym stosowaniu antybiotyków, bez jakiegokolwiek nadzoru, szczególnie w warunkach polowych.

Mówiąc krótko, mamy ogromny problem i potrzebujemy każdego możliwego wsparcia, z czego w ostatnim czasie doskonale zdaje sobie sprawę Ukraina, która postanowiła zaufać w tym zakresie… Polakom. W efekcie GutSee Health znalazło się w nielicznym gronie zagranicznych firm, które 4 listopada wzięły udziału w szczycie WINWIN Summit 2025: The Power of Innovations organizowanym przez Ministerstwo Transformacji Cyfrowej Ukrainy, który gromadzi przedstawicieli rządu, biznesu, nauki, edukacji i organizacji międzynarodowych, promując innowacje, sztuczną inteligencję i rozwój cyfrowej gospodarki Ukrainy.

W jakim celu? Tego dowiadujemy się z wpisów ukraińskiego ministra cyfryzacji Mychajło Fedorowa oraz rozmowy z CFO firmy, Cezarym Wereszko, który po powrocie z wydarzenia znalazł czas, by opowiedzieć nam nieco więcej o technologii fagowej i ostatniej wizycie w Ukrainie. Okazuje się, że Ministerstwo Transformacji Cyfrowej Ukrainy, wspólnie z Ministerstwem Zdrowia, Kliniką Feofania oraz firmą GutSee Health Limited, podpisało memorandum o współpracy w zakresie cyfrowych innowacji medycznych.

Celem projektu jest uruchomienie wspólnej inicjatywy opartej na sztucznej inteligencji, mającej przeciwdziałać antybiotykooporności w Ukrainie, a tym samym zapewnienie ciężko rannym ukraińskim żołnierzom nowoczesnych, spersonalizowanych metod leczenia opartych na technologii sztucznej inteligencji.

To pierwszy projekt tej skali w Europie Wschodniej, łączący medycynę, biotechnologię i sztuczną inteligencję. Jego realizacja pomoże opracować skuteczne rozwiązania w leczeniu ukraińskich żołnierzy w przypadkach, gdy tradycyjne metody zawodzą. To przykład, jak technologia staje się narzędziem troski o ludzi i ratowania życia

---

Dyrektor generalna GutSee Health, Joanna Więcek, podkreśliła, że rozpoczęcie współpracy z rządem Ukrainy i Kliniką Feofania to "ważny kamień milowy w rozwoju spersonalizowanej terapii fagowej w leczeniu przewlekłych infekcji bakteryjnych', wskazując na potencjał projektu w "ratowaniu życia dzięki innowacjom". Inicjatywa ma przyczynić się do rozwoju medycyny cyfrowej nowej generacji, łączącej naukę, technologię i analizę danych w celu ochrony życia.

Jak wspomniałem wcześniej, mieliśmy okazję zadać kilka pytań CFO firmy i dowiedzieć się o jej wyjątkowej technologii nieco więcej.

geekweek: Zacznijmy od początku, czyli skąd wziął się pomysł na projekt PhageX? Dlaczego teraz, skoro terapia fagowa ma już ponad 100 lat?

Cezary Wereszko, CFO GutSee Health: Pomysł na projekt Phage X powstał z naszej pracy nad nową technologią leczenia infekcji bakteryjnych, zwłaszcza tych opornych na antybiotyki. Nasz zespół od początku rozwija tę technologię z myślą o zastosowaniach cywilnych, np. w leczeniu chorób jelit, takich jak zespół jelita drażliwego czy nieswoistego zapalenia jelit.

Z czasem zauważyliśmy jednak, że ta sama technologia może mieć bardzo ważne zastosowanie również w warunkach wojennych, np. do leczenia zakażonych ran, biegunek czy infekcji odpornych na antybiotyki. W związku z tym zdecydowaliśmy się na rozwijanie rozwiązania, które może służyć zarówno cywilom, jak i wojsku. Chcemy, żeby nasza technologia miała realny wpływ na zdrowie i życie ludzi, niezależnie od sytuacji, w której się znajdują.

W czym fagi są lepsze od antybiotyków? I czy tym samym mają szansę całkowicie je zastąpić, rozwiązując nasze problemu z lekoopornością?

Główne korzyści z zastosowania Phage-X w porównaniu do tradycyjnych metod, takich jak antybiotyki, są bardzo wyraźne szczególnie tam, gdzie antybiotyki zawodzą. Coraz więcej bakterii staje się opornych na antybiotyki, przez co tradycyjne leczenie nie przynosi efektów, a Phage-X potrafi zabijać takie bakterie, nawet te najbardziej oporne.

Co więcej, bakteriofagi atakują tylko konkretne, szkodliwe bakterie, jednocześnie nie niszcząc dobrej flory bakteryjnej w organizmie. Antybiotyki często zabijają wszystko, zarówno dobre, jak i złe bakterie, co może powodować inne problemy ze zdrowotne. Do tego Phage-X pozwala dobrać leczenie dokładnie do bakterii powodującej infekcję, to bardziej precyzyjne niż "uniwersalne" podejście antybiotykowe.

A nie bez znaczenia jest też możliwość użycia w trudnych warunkach, np. na froncie. Phage-X to rozwiązanie z założenia łatwe do zastosowania w terenie, jak antybiotyki, ale może być skuteczny tam, gdzie inne metody zawiodły.

A co różni PhageX od innych terapii fagowych? Bo GutSee Health nie jest jedyną firmą, która postanowiła w ostatnim czasie "przeprosić się" z bakteriofagami.

GutSee posiada algorytm uczenia maszynowego, który dopasowuje "zabójcze" fagi do bakterii w mniej niż 15 minut, przyspieszając rozwój terapii fagowej o 98 proc., dosłownie z ponad 3 miesięcy do 1 dnia. Technologia ta umożliwia szybkie reagowanie na pilne priorytety zdrowotne, np. zakażenia w strefach kryzysu lub konfliktu oraz szybkie, opłacalne aktualizacje naszych formulacji fagowych.

Czy to właśnie dlatego projekt PhageX, jako rozwiązanie ratujące życie dla ukraińskich żołnierzy, zdobył pierwszą nagrodę na European Defense Tech Hackathon? Jakie były największe wyzwania w stworzeniu technologii, która może działać w warunkach wojennych?

Przede wszystkim byliśmy pozytywnie zaskoczeni i niezmiernie dumni ze zdobycia pierwszej nagrody na EDTH. To było dla nas wielkie wyróżnienie, zwłaszcza biorąc pod uwagę silną konkurencję oraz wysoki poziom pozostałych projektów.

Największym wyzwaniem było przełożenie złożonej technologii na coś prostego i zrozumiałego, zwłaszcza w przypadku zastosowania wojskowego. Podczas hackathonu musieliśmy też działać pod presją czasu - przygotować prezentację, dopracować pomysł i odpowiedzieć na pytania jury w bardzo krótkim czasie. Ważne było również zrozumienie potrzeb żołnierzy na froncie, żeby nasza propozycja nie była tylko interesująca technologicznie, ale też faktycznie użyteczna w rzeczywistych warunkach.

Czy to oznacza, że Państwa rozwiązanie jest już gotowe do zastosowania klinicznego i wkrótce usłyszymy o nim wprost z ukraińskiego frontu?

Na WINWIN Summit 4 listopada 2025 w Kijowie GutSee podpisało Memorandum of Cooperation z Ministerstwem Transformacji Cyfrowej Ukrainy, Ministerstwem Zdrowia Ukrainy oraz ze szpitalem Feofaniya. Dokument ten ustanawia partnerstwo, którego celem jest rozwój terapii fagowej w oparciu o sztuczną inteligencję.

W ramach partnerstwa Ministerstwo Transformacji Cyfrowej będzie koordynować projekt, Ministerstwo Zdrowia zapewni wsparcie na szczeblu krajowym i pomoże w opracowaniu cyfrowych rozwiązań w zakresie opieki zdrowotnej, mających na celu zwalczanie oporności na środki przeciwdrobnoustrojowe, a Szpital Kliniczny Feofaniya będzie pełnił funkcję pilotażowego ośrodka klinicznego, w którym prowadzone będą badania, próby kliniczne i ocena nowych metod leczenia.

Ale to GutSee Health zapewni specjalistyczną wiedzę z zakresu technologii i sztucznej inteligencji, przeszkoli ukraińskich lekarzy w zakresie stosowania nowych podejść oraz ułatwi międzynarodową wymianę wiedzy. Równolegle rozwijamy wiedzę na temat wymogów dostosowania terapii do warunków teatru wojennego poprzez współpracę z doświadczonymi wojskowymi doradcami.