Zmiany klimatu sprawiają, że częściej zachorujemy na choroby zakaźne. Czeka nas kolejna pandemia?

Naukowcy opublikowali w czasopiśmie Nature Climate Change dość niezwykłe wyniki badań, w których stwierdzono, że działanie 218 chorób spowodowanych infekcjami wirusowymi, bakteryjnymi i grzybicznymi nasila się z powodu rosnących temperatur oraz innych zagrożeń klimatycznych. Jak z tego wynika, 58 procent znanych nam chorób (obecnie jest ich 375) może stać się bardziej zaraźliwymi.

Autorzy dokonali przeglądu ponad 70 000 prac naukowych, w których szukali empirycznych przykładów chorób, na które wpływa 10 konkretnych zagrożeń klimatycznych. Obejmują one globalne ocieplenie, fale upałów, pożary, burze, susze, powodzie, ekstremalne opady, wzrost poziomu morza, zmiany biogeochemiczne oceanów oraz zmianę pokrycia terenu.

Baza danych przyniosła ponad 3200 przykładów przypadków, w których zagrożenia klimatyczne były powiązane z chorobami zakaźnymi. Idąc dalej, naukowcy zidentyfikowali 1006 unikalnych ścieżek, dzięki którym zmieniający się klimat może mieć wpływ na patogeny.

Jak wskazują badania wiele z tych mechanizmów, polegało na coraz bliższej obecności patogenów względem ludzi. Przykładowo, pożary powodowały, że nietoperze i naczelne uciekały ze swoich siedlisk w kierunku ludzkich siedlisk. Zwierzęta te są związane z epidemiami Eboli w Afryce. Z kolei rozmrażanie wiecznej zmarzliny może doprowadzić do uwolnienia dawnego szczepu wąglika, który powodował w przeszłości liczne infekcje w obszarze koła podbiegunowego.

Ponadto stwierdzono, że zagrożenia klimatyczne powodują przesiedlenia populacji ludzkich, przez co ludzie zbliżają się do patogenów. Tymi zagrożeniami są powodzie, burze i wzrost poziomu morza, z których wszystkie były powiązane z przypadkami gorączki Lassa, zapalenia płuc, zapalenia wątroby, duru brzusznego, chorób układu oddechowego, czy choroby legionistów (ciężka zakaźna choroba dróg oddechowych).

Żeby tego było mało, zmiany klimatu mogą wzmacniać wiele organizmów chorobotwórczych, rozszerzając ich zasięg, w którym panują dobre dla nich warunki środowiskowe, umożliwiając także dłuższe okresy wylęgania. Ocieplenie klimatu i intensywne opady deszczu mogą doprowadzać do wzrostu ilości żywności dla gryzoni przenoszących dżumę. Jednocześnie umożliwia to wzrost populacji tych zwierząt, co bezpośrednio może zwiększyć ryzyko dla ludzi. Burze i powodzie tworzą także zbiorniki wodne, które z kolei działają jako wylęgarnia dla komarów. Może to doprowadzić do wybuchów epidemii żółtej febry, malarii, dengi, czy gorączki Zachodniego Nilu.

Susza ogranicza dostęp do czystej wody pitnej, podczas gdy ulewne deszcze mogą doprowadzić do uszkodzenia systemów kanalizacyjnych. Prowadzi to do dalszego zanieczyszczenia wody. Tego typu zagrożenia są wiązane z ogniskami salmonelli, E. coli, świerzbu, czerwonki, czy zapalenia wątroby.

Naukowcy określili, że działanie 160 chorób zostało "zaostrzone" wskutek globalnego ocieplenia, a 122 choroby są bardziej zaraźliwe z powodu opadów. Z kolei powodzie wpływają na 121 patogenów, susza nasiliła działanie 81 chorób, a burze "dotknęły" 71. Zmiany pokrycia terenu zwiększyły zagrożenie stwarzane przez 61 chorób, a zmiany dotyczące oceanów wiązały się z 43 szkodliwymi chorobami. Pożary, fale upałów i podnoszący się poziom mórz wpływają odpowiednio na 21, 20 i 10 chorób.

- Biorąc pod uwagę rozległe i wszechobecne konsekwencje pandemii COVID-19, naprawdę przerażające było odkrycie ogromnej podatności na zagrożenia dla zdrowia wynikającej z emisji gazów cieplarnianych - powiedział autor badania Camilo Mora w oficjalnym oświadczeniu. Dodaje także, że: - Jest zbyt wiele chorób i ścieżek przenoszenia, abyśmy mogli myśleć, że możemy naprawdę dostosować się do zmian klimatu. Podkreśla to pilną potrzebę zmniejszenia emisji gazów cieplarnianych na całym świecie.

Naukowcy dodatkowo stworzyli specjalną stronę internetową, która pozwala badać, w jaki sposób zmiany klimatu wpływają na określone choroby.