Gdzie są zamki krzyżackie w Polsce? Ten największy w Malborku

Za sprowadzenie Zakonu Krzyżackiego na polskie ziemie odpowiadał książę Konrad Mazowiecki. Jego celem było pozyskanie sojuszników walce z pogańskimi plemionami Prusów. Jednak niedługo potem zakon uniezależnił się od władzy w Polsce, zawłaszczając ziemię chełmińską.

Jeśli wskazać największe błędy w naszej narodowej historii, sprowadzenie Krzyżaków z pewnością byłoby jednym z nich. Co istotne, zakonnicy otrzymali zgodę papieża na utworzenie własnego państwa pod warunkiem uposażenia diecezji. Można zatem wyobrazić sobie, jak bardzo ekspansywną naturą się odznaczali.

Zakon Krzyżacki budował warownie przede wszystkim na Pomorzu, Warmii i Mazurach. Część zamków w państwie krzyżackim zbudowali biskupi i kapituły diecezjalne, co było efektem wewnętrznej organizacji władzy. Obecnie można mówić o trzech regionach Polski, w których są zamki krzyżackie:

• województwo warmińsko-mazurskie, 
• województwo kujawsko-pomorskie,
• województwo pomorskie. 

Najważniejszą warownią, a zarazem siedzibą zakonu był oczywiście majestatyczny Zamek w Malborku, uchodzący za największą budowlę średniowieczną w Europie i największy zamek w Polsce. Poszczególne zamki krzyżackie pełniły rozmaite funkcje.

Zamki krzyżackie w Polsce w większości zbudowane są z cegieł, z niewielkim dodatkiem kamieni budowlanych w fundamentach. W tych twierdzach stosowano także dużo drewna wewnątrz i na konstrukcje wsparte na murach obronnych. Zamki krzyżackie w Polsce budowane były jako pojedyncze budynki lub na planie kwadratu z wewnętrznym dziedzińcem.

W Polsce ma być nawet 90 obiektów, które zbudowano na zlecenie Zakonu Krzyżackiego.

Gdzie dokładnie szukać majestatycznych, okazałych budowli będących wyrazem siły i uporu zakonu? Poza zamkiem zlokalizowanym w Malborku do najsłynniejszych należą m.in.:

• Zamek w Barcianach, 
• Zamek w Bobrownikach, 
• Zamek w Bezławkach, 
• Zamek w Brodnicy, 
• Zamek w Bytowie, 
• Zamek w Człuchowie,
• Zamek w Działdowie,
• Zamek w Ełku, 
• Zamek w Giżycku,
• Zamek w Gniewie,
• Zamek w Golubiu
• Zamek w Kwidzynie, 
• Zamek w Lęborku,
• Zamek w Gniewie, 
• Zamek w Nidzicy.

Niektóre zamki mieszczą się w sercu miast, inne leżą na uboczu. Niektóre to już zaledwie pozostałości okazałych budowli, inne odrestaurowano i dziś stanowią atrakcje turystyczne.

Jednym z ciekawszych przykładów jest zamek Golub-Dobrzyń. Budowę Zamku w Golubiu rozpoczęto na początku XIV wieku, wznosząc mur obwodowy i dwa skrzydła, w których miała się mieścić siedziba komtura.

Później zbudowano pozostałe skrzydła zamku i wieżę, której nigdy nie ukończono. Po wojnie trzynastoletniej został siedzibą polskiego starosty.  W wyniku najazdu Szwedów zamek został doszczętnie zniszczony - tak samo zresztą, jak inne zamki krzyżackie w Polsce z tego okresu. Warownię odbudowano w XVIII wieku i odnowiono po II wojnie światowej. Dziś każdego roku odbywają się tutaj inscenizacje Bitwy Golubskiej z 1422 roku stoczonej między Królestwem Polskim, Zakonem Krzyżaków a Wielkim Księstwem Litewskim.

Warto również nieco szerzej opisać zamek w Gniewie. Mieści się tu najpotężniejsza twierdza Zakonu Krzyżackiego na lewym brzegu Wisły. Powstał na przełomie XIII i XIV wieku i była wówczas siedzibą komturów krzyżackich. Później zajęli go polscy starostowie. Obecnie Zamek w Gniewie jest zupełnie niepodobny do ponurej warowni z okresu krzyżackiego.

Jeśli szerzej interesuje cię historia zakonu, powinieneś też wybrać się na zamek w Działdowie. Stanowi on nie tylko pokrzyżacką warownię, którą rycerze zbudowali w latach 1344-1391, ale mieści się tu również Muzeum Państwa Krzyżackiego. Co ważne, jest to jedyny taki obiekt na świecie.

Chociaż Państwo Krzyżackie miało duży udział w rozwoju dawnych ziem pruskich, to o godną uwagi placówkę muzealną było tutaj wyjątkowo trudno. Interaktywne Muzeum Państwa Krzyżackiego w Działdowie założono w 2013 roku.

Malbork uznaje się za największy zamek w Polsce pod względem powierzchni budowli, a jednocześnie za największy średniowieczny zamek na terenie Europy. Zakon Krzyżacki zbudował go, przewidując tak naprawdę trzy części:

• Zamek Niski,
• Zamek Średni,
• Zamek Wysoki.

Warownia mieści się tuż nad brzegiem Nogatu i to właśnie od tej strony prezentuje się najbardziej okazale. Towarzystwo tafli wody dodaje mu natomiast wyjątkowego uroku. Zamek Krzyżacki w Malborku budowano przez ponad 30 lat (pierwsze zabudowania pojawiły się w drugiej połowie XIII wieku), a jej kubatura wynosi ok. 250 000 m3, a powierzchnia użytkowa 10 000 m2.

Ten największy zamek w Polsce chyba każdy kojarzy z charakterystycznymi murami z czerwonej cegły, pasem baszt i wież obronnych, a także detalami architektonicznymi, jak krużganki, maswerki czy kolumienki. Odwiedzając twierdzę w Malborku, można błyskawicznie przenieść się w czasie do okresu krzyżackiego.

Umownie ustanowiony przez branżę turystyczną szlak zamków krzyżackich w Polsce może pomóc zlokalizować ci te najbardziej interesujące. Warto także wybrać się na wycieczkę Szlakiem Zamków Gotyckich. Ta oficjalna trasa uwzględnia również kilkanaście zamków zbudowanych przez Krzyżaków.