Ocean staje się ciemny i cichy. Naukowcy biją na alarm
Ponad jedna piąta światowego oceanu staje się ciemniejsza, a strefy życia morskiego kurczą się z roku na rok. Dla ryb, planktonu i całych łańcuchów pokarmowych oznacza to poważne zagrożenie. Zmienia się nie tylko kolor wody. Zmienia się fundament życia, który utrzymuje naszą planetę w równowadze.
Zmiany klimatyczne to nie tylko wyższa temperatura, częstsze fale upałów czy intensywniejsze opady i huragany. Jednym z objawów, które badają naukowcy jest ciemnienie oceanów. Jak pokazują nowe badania w Global Change Biology, w ciągu dwóch dekad głębokość strefy fotycznej, czyli tej, do której dociera światło, zmniejszyła się na ponad 21 proc. powierzchni oceanów, prawdopodobnie na skutek zmian w zbiorowiskach planktonu. To nie kosmetyczna zmiana, ale realne zagrożenie dla życia morskiego.
- Nasze wyniki dostarczają dowodów, że takie zmiany powodują powszechne zaciemnienie, które zmniejsza obszar dostępny dla zwierząt polegających na słońcu i księżycu dla swojego przetrwania i rozmnażania. Strefy świetlne w oceanach mają też wpływ na powietrze, ryby, które jemy, naszej zdolności do walki ze zmianą klimatu oraz dla ogólnego zdrowia i dobrego samopoczucia planety. Biorąc to wszystko pod uwagę, nasze odkrycia stanowią prawdziwy powód do niepokoju - mówi dr Thomas Davies z Uniwersytetu w Plymouth.
Gdzie ciemnieje najmocniej? Arktyka, Bałtyk, Morze Celtyckie
Zespół z Uniwersytetu w Plymouth przeanalizował dane satelitarne NASA z lat 2003-2022. W ponad 9 proc. oceanu głębokość strefy fotycznej zmniejszyła się o ponad 50 metrów, a w 2,6 proc. nawet o 100 metrów. Największe zmiany zaszły w rejonie Prądu Zatokowego, Arktyce i Antarktyce.
Proces ten widać też bliżej lądu. W Bałtyku coraz częstsze opady spłukują do morza osady i substancje organiczne, co sprzyja zakwitom planktonu i zaciemnieniu wód. W Wielkiej Brytanii ciemnieje Morze Celtyckie i północne Morze Irlandzkie, choć lokalnie, np. u wybrzeży Szkocji, wody stały się jaśniejsze.
Mniej światła, mniej życia
- Ocean jest bardziej dynamiczny, niż sądzimy - mówi prof. Tim Smyth z Plymouth Marine Laboratory. - Zwierzęta, które potrzebują światła, zostaną zmuszone do zbliżenia się do powierzchni, gdzie będą musiały konkurować o pożywienie i inne potrzebne im zasoby. To może spowodować fundamentalne zmiany w całym ekosystemie morskim.
To nie dotyczy tylko ryb. Gdy światła jest mniej, fotosynteza planktonu, czyli podstawy łańcucha pokarmowego, zwalnia. W efekcie cierpią ryby, ptaki i ssaki morskie. Nocą zmiany są mniejsze, ale nadal ważne. Dla wielu zwierząt światło księżyca jest równie kluczowe jak dzienne.
Ciemnienie oceanu ma różne przyczyny - spływ nawozów, większe opady, zmiany temperatury i zakwity glonów. I choć ok. 10 proc. powierzchni mórz w ostatnich 20 latach się rozjaśniło, to trend ciemnienia przeważa. To sygnał, że ocean traci zdolność podtrzymywania życia i że zmiany już się dzieją.
Źródło:University of Plymouth
Publikacja: Davies, T.W. and Smyth, T. (2025), Darkening of the Global Ocean. Glob Change Biol, 31: e70227. https://doi.org/10.1111/gcb.70227
