Ryby wiedzą, że nurkujesz i jesteś człowiekiem. Zbadali to naukowcy

Mówi się, że w morzu jest wiele ryb, ale tylko niektóre ich gatunki przykuły szczególną uwagę naukowców ze stacji badawczej na Morzu Śródziemnym. W każdym sezonie badań terenowych pojawiało się trochę fauny morskiej i podążało za zespołem nurków. Ryby wykradały jedzenie, które badacze wzięli ze sobą, by użyć go jako eksperymentalnej nagrody. Zespół podejrzewał, że zwierzęta mogą rozpoznawać konkretnego nurka, który wcześniej transportował jedzenie, bowiem podążały tylko za nim, ignorując resztę załogi.

Po zaprojektowaniu serii testów zespół odkrył, że niektóre ryby potrafią odróżniać ludzi na podstawie ich sprzętu do nurkowania. Odkrycia te zostały szczegółowo opisane w badaniu opublikowanym 18 lutego w czasopiśmie naukowym "Biology Letters".

Jak sprawdzić, czy zwierzęta odróżniają ludzi? Zespół naukowców z Max Planck Institute of Animal Behavior przeprowadził serię eksperymentów na głębokości 7,98 m na terenach badawczych na Morzu Śródziemnym. W tym rejonie populacja dzikich ryb przyzwyczaiła się już do obecności ludzi. Jak mówi współautorka badania Katinka Soller, ryby były "dobrowolnymi ochotniczkami, które mogły przychodzić i odchodzić, kiedy chciały".

Studentka starała się przyciągnąć uwagę ryb, pływając w czerwonej kamizelce. Z czasem pozbywała się tych znaków rozpoznawczych i zaczęła pływać w standardowym ekwipunku, ukrywała jedzenie i karmiła ryby jedynie wtedy, gdy podążały za nią przez dystans 50 metrów.

Spośród dziesiątków gatunków ryb bytujących w pobliżu stacji jedynie dwa gatunki dorady chętnie brały udział w tym treningu. "Gdy tylko weszłam do wody, widziałam je, jak podpływają do mnie, wyłaniając się jakby znikąd" - mówi Soller. Te same ryby dołączały do lekcji każdego dnia, a studentka nadała niektórym z nich imiona.

Po treningu trwającym 12 dni około 20 ryb podążało już regularnie za Soller. Nie tylko ryby nauczyły się identyfikować konkretnego człowieka, ale również badacze zaczęli je rozróżniać po cechach szczególnych. Pozwoliło to przejść do następnego etapu eksperymentu.

W kolejnej fazie naukowcy postanowili sprawdzić, czy te same ryby odróżniają Soller od innego nurka, Maëlana Tomaska, współautora badania i doktoranta instytutu. Tomasek dołączył do zespołu i ubrany w kolorową piankę oraz płetwy wypływał z tego samego miejsca, co Soller, ale w przeciwnym kierunku.

Pierwszego dnia ryby podążały za Tomaskiem i Soller w równym stopniu. "Można było zobaczyć, jak zmagają się z decyzją, kogo ścigać" – mówi Soller. Tomasek nigdy jednak nie karmił ryb. Już więc następnego dnia o wiele więcej ryb pływało za Soller. Zaczęto sprawdzać zachowanie poszczególnych osobników i 4 na 6 ryb wykazało silne pozytywne krzywe uczenia się w trakcie eksperymentu.

Kiedy jednak oboje nurków powtórzyło test, zakładając identyczny sprzęt do nurkowania, ryby nie potrafiły ich odróżnić. Według zespołu ma to związek z tym że ryby kojarzą różnice w sprzęcie do nurkowania - najprawdopodobniej kolory - z każdym poszczególnym nurkiem. "Prawie wszystkie ryby rozpoznają kolory, więc nie jest zaskoczeniem, że dorada nauczyła się kojarzyć właściwego nurka z plamami koloru na ciele" – powiedział Tomasek.

Ludzie postępują podobnie, gdy pływają pod wodą, jako że twarze są zniekształcone przez maski do nurkowania. To właśnie różnice między płetwami, piankami, maskami i innym szpejem do nurkowania bywają najlepszym sposobem na rozpoznanie kogoś. Z czasem ryby mogą nauczyć się, by zwracać uwagę na bardziej subtelne ludzkie atrybuty, takie jak twarze, dłonie czy włosy.

Według badaczy obserwacja, że ryby szybko uczą się rozpoznawać konkretnego nurkującego człowieka, dostarcza mocniejszych przesłanek ku temu, że inne gatunki ryb także potrafią rozpoznawać konkretne wzorce, aby nas identyfikować.

"Myśl, że ludzie dzielą więzy ze zwierzętami takimi jak ryby, które znajdują się tak daleko od nas na drzewie ewolucyjnym, może wydawać się dziwna, więc nie rozumiemy tego intuicyjnie. Jednak relacje człowiek-zwierzę mogą przezwyciężyć miliony lat ewolucyjnego dystansu, jeśli tylko zwrócimy na nie uwagę. Teraz gdy wiemy, że one nas widzą, nadszedł czas, abyśmy i my je dostrzegli" - skomentował Tomasek.