Co znajdziemy w wymarłym mieście Majów Chichén Itzá?

Opowieść o Chichén Itzá rozpoczyna się wraz z jego założeniem przez Majów w IV wieku naszej ery. Miejsce to swoje czasy świetności przeżywało między X a XI wiekiem, z kolei upadło w XV wieku. Sama nazwa miasta Majów pochodzi od dwóch świętych zbiorników wodnych (Cenote Segrado i Xtoloc), obok których posadowiono pierwsze budynki. Chichén Itzá ma oznaczać "Źródła Ludu Itzá" lub "Wrota do studni Itzá".

Zbiornikami tymi były cenoty, czyli leje zapadliskowe, które powstają na równinach wapiennych. Odznaczają się one kulistym kształtem i pionowymi ścianami. Dodatkowo są wypełnione wodą - w wyglądzie przypominają olbrzymie studnie. Często formy te były wykorzystywane jako źródło wody lub specjalny "portal" do świata zmarłych (xibalba). Tutaj uwidacznia się drugie mroczniejsze oblicze Majów, gdyż wspomniane zbiorniki były miejscem składania różnego rodzaju ofiar. Na dnie Cenote Segrado i Xtoloc odnaleziono kosztowności (artefakty ze złota, czy jadeitu), a także liczne ludzkie szczątki - około 80 proc. z nich należało do dzieci w wieku od 3 do 11 lat. Wszystkie szczątki nosiły na sobie rany "typowe" dla ofiar składanych z ludzi. 

W Chichén Itzá znajdziemy wielkie piramidy schodkowe, rozległe tarasy i dziedzińce, a także liczne pałace i budynki mieszkalne. Wszystkie zostały wykonane z kamienia i za pomocą ludzkich rąk. Wielu ekspertów do tej pory zastanawia się, w jaki dokładnie sposób wszystkie budowle zostały wzniesione, ponieważ nawet przy użyciu obecnych maszyn byłoby to niezmiernie kłopotliwe.

Najsłynniejszą budowlą w Chichén Itzá jest El Castillo, czyli Świątynia Kukulkana - jest to piramida schodkowa z płaskim czubkiem. Piramida ma 30 m wysokości, co w porównaniu z Piramidą Cheopsa w Egipcie (147 m) wydaje się niewiele. Z kolei długość podstawy wynosi 55 m. Budowlę tworzy dziewięć platform.

Majowie kochali astronomię, co widoczne jest w konstrukcji tej budowli. Na jej szczyt prowadzą cztery ciągi schodów, które są usytuowane na każdej ze ścian (wskazują one cztery strony świata). Każdy ciąg posiada 91 stopni, co w sumie daje aż 394, dodając także szczyt, otrzymujemy łącznie 365, czyli... tyle ile mamy dni w kalendarzu słonecznym. Dodatkowo świątynia zbudowana jest z 52 "uwydatnionych płyt na każdej ze ścian", co odpowiada liczbie lat, które tworzą jeden toltecki cykl (w obecnie wykorzystywanym kalendarzu mamy 52 tygodnie w roku). Żeby tego było mało, to cztery ciągi schodów dzielą na pół dziewięć platform, co daje liczbę 18 - jest to liczba miesięcy w kalendarzu Majów. Podobnych zależności i odniesień jeszcze jest bardzo dużo. Dzięki tym wszystkim elementom Majowie mogli odliczać czas, pielęgnować swoje rytuały, a nawet wiedzieli, kiedy powinni rozpocząć siewy.

Trzeba zaznaczyć, że jeszcze w XIX wieku niemal cała budowla porośnięta była przez gęstą dżunglę, co znacznie utrudniało eksplorację kompleksu przez ówczesnych archeologów. Ponadto w 2015 roku naukowcy ustalili, że pod świątynią znajduje się... kolejne wypełnione wodą zapadlisko "rozciągające się na 20 m". Co się kryje na dnie, niestety nie wiadomo. Dodatkowo inne badania wykazały, że w bezpośrednim sąsiedztwie budowli, pod powierzchnią ziemi, znajduje się wydrążony tunel - tutaj również nie wiadomo dokąd on może prowadzić.

Piramida została wzniesiona ku czci boga Kukulkana, który przedstawiany był jako m.in. Zielony Pierzasty Wąż - był on stworzycielem świata i krzewicielem cywilizacji. Jednocześnie władał czterema żywiołami i był uważany za bóstwo zmartwychwstania i odrodzenia. Z kolei w późniejszej kulturze Tolteków Kukulkan był bóstwem-założycielem całej cywilizacji. Co ciekawe, stosunkowo niewiele wiadomo o Kukulkanie jako bogu, gdyż do naszych czasów nie przetrwało zbyt wiele informacji. Eksperci, wymieniając jego "moce", bazują przede wszystkim na zdolnościach pochodzących od innych bogów z późniejszych kultur. Ponadto utożsamiany jest on z azteckim bogiem Quetzalcoatlem. Według legend Majów Kukulkan odpłynął na wschód i właśnie z tego kierunku powróci tuż przed końcem świata.

Kolejną interesującą budowlą jest wielkie boisko do piłki - mierzy ono aż 168 m na 70 m. Po dwóch stronach boiska znajdują się ściany o długości 95 m i wysokości 8 m. Na każdej z nich zamontowane są wyrzeźbione kamienne pierścienie. Pierwotne zasady gry nie są znane, lecz można się ich domyślać, obserwując jej młodszą wersję - ulama. Według ekspertów na boisku rywalizowały dwie drużyny, których gracze odbijali piłkę biodrami - piłka musiała przejść przez wspomnianą kamienną obręcz, która była umieszczona kilka metrów nad ziemią. Wraz z rozgrywkami odbywały się również wydarzenia rytualne, w tym składanie ofiar z ludzi.

Dalej mamy kamienną Platformę Czaszek, Platformę Orłów oraz Platformę Jaguarów, której boki ozdobione są orłami i jaguarami pożerającymi ludzkie serca. W innych częściach kompleksu Majów znajduje się Platforma Wenus, łaźnie parowe, Świątynia Wojowników, czy Świątynia Xtoloc.

Do dzisiaj nie wiadomo dlaczego tak dobrze rozwinięte cywilizacyjnie miasto upadło. Według ustaleń archeologów miało to miejsce w XV wieku. Ludność nie pozostawiła po sobie żadnych wskazówek, które mówiłyby o przyczynie. Jednakże eksperci uważają, że głównym winowajcą były zmiany klimatu, które doprowadziły do długotrwałych susz i wyjałowienia gleby. Spowodowało to najprawdopodobniej głód, a w konsekwencji też zamieszki, a nawet lokalny konflikt.

Turyści z całego świata przybywają na Jukatan, by podziwiać wielki kamienny kompleks stworzony przez Majów. Każdego roku średnio 3 miliony osób odwiedza to miejsce. Aby zwiedzić ten niezwykły obszar, należy kupić bilety na miejscu w kasie lub przez internet - dorosły turysta zapłaci 571 peso meksykańskich (około 130 zł), a dzieci w wieku 3-12 lat zapłacą tylko 85 peso meksykańskich (około 19 zł). Należy również pamiętać, że zakazane jest wchodzenie na piramidy - może to grozić bardzo surowymi karami finansowymi, a nawet więzieniem. Planując urlop w Meksyku Chichén Itzá, powinno być co najmniej w pierwszej trójce miejsc do zobaczenia. Wymarłe miasto w 1988 roku zostało wpisane na listę światowego dziedzictwa UNESCO, z kolei w 2007 zostało jednym z siedmiu nowych cudów świata.