RMF 24: Dlaczego warto podglądać nieśmiałą sąsiadkę
Europejskie Obserwatorium Południowe (ESO) opublikowało właśnie najnowsze zdjęcie Galaktyki Karłowatej w gwiazdozbiorze Rzeźbiarza. To bliska sąsiadka Drogi Mlecznej, znacznie różniąca się jednak od naszej galaktyki zarówno wiekiem, jak i charakterystyką. Obiekt jest "nieśmiały", świeci bardzo słabym blaskiem, jego obserwacje nie są łatwe. Warto je jednak prowadzić, bo mogą przynieść cenne informacje na temat procesów powstawania gwiazd i galaktyk we wczesnym wszechświecie.
Galaktyka Karłowata w Rzeźbiarzu została sfotografowana za pomocą kamery Wide Field Imager zainstalowanej na 2,2-metrowym teleskopie MPG/ESO w Obserwatorium La Silla. To jedna z czternastu znanych galaktyk satelitarnych okrążających Drogę Mleczną. Jak sama nazwa wskazuje, galaktyka widoczna jest na południowym niebie, w gwiazdozbiorze Rzeźbiarza. Znajduje się względnie blisko, 280 tysięcy lat świetlnych od Ziemi, ponieważ jednak jej gwiazdy są dość słabe i rozproszone, odkryto ją dopiero w 1937 roku. Astronomowie są przekonani, że Droga Mleczna, podobnie jak wszystkie duże galaktyki, uformowała się we wczesnym okresie rozwoju wszechświata z mniejszych, pierwotnych galaktyk. Jeśli niektóre z nich istnieją do dziś, powinny zawierać bardzo stare gwiazdy. Galaktyka Karłowata w Rzeźbiarzu pasuje do obrazu takiej pierwotnej galaktyki, faktycznie mieści w sobie wiele, widocznych na zdjęciu, wiekowych gwiazd. Na poważny wiek gwiazd wskazuje w tym przypadku fakt, że ich światło niesie sygnał niewielkiej ilości ciężkich pierwiastków chemicznych. Takie pierwiastki gromadzą się w galaktykach w miarę powstawania kolejnych generacji gwiazd. Jeśli jest ich mało, to oznacza, że średni wiek gwiazd jest już poważnie zaawansowany. Duża liczba starych gwiazd sprawia, że Galaktyka Karłowata w Rzeźbiarzu jest cennym obiektem badań najwcześniejszych okresów formowania gwiazd. Astronomowie połączyli wszelkie dostępne dla niej dane i zdołali opracować najdokładniejszy w przypadku galaktyk takiego typu obraz historii powstawania gwiazd. Okazało się, że są tam dwie osobne grupy, liczna, starsza populacja gwiazd ubogich w cięższe pierwiastki i skupiona w centrum mniejsza grupa gwiazd znacznie młodszych. Badanie podobnych przypadków może przyczynić się do zrozumienia ewolucji wszystkich galaktyk, od najmniejszych, właśnie karłowatych do największych, spiralnych.
