Jak Polacy unikali służby w Siłach Zbrojnych PRL?
W grudniu 2008 roku odbył się w Polsce ostatni pobór do wojska. Do dziś pojawiają się głosy, że obowiązkowa zasadnicza służba wojskowa powinna wrócić do łask. Przodują w tej opinii zwłaszcza ci, którzy odbyli służbę w czasach Polski Rzeczpospolitej Ludowej. Wówczas jednak wielu Polaków unikało służby w armii. Głównie z powodów ideologicznych. Jakie metody stosowali?
Laski DiffusionEast News
Jak Polacy unikali służby w Siłach Zbrojnych PRL?
W grudniu 2008 roku odbył się w Polsce ostatni pobór do wojska. Do dziś pojawiają się głosy, że obowiązkowa zasadnicza służba wojskowa powinna wrócić do łask. Przodują w tej opinii zwłaszcza ci, którzy odbyli służbę w czasach Polski Rzeczpospolitej Ludowej. Wówczas jednak wielu Polaków unikało służby w armii. Głównie z powodów ideologicznych. Jakie metody stosowali?
Innym rozwiązaniem było wieczne studiowanie. Tak zrobił właśnie Paweł Kukiz, Kazik Staszewski, Jarosław Gowin czy Antoni Macierewicz. Ten ostatni uniknął służby wojskowej nawet po wyrzuceniu ze studiów. Nie inaczej było w III Rzeczpospolitej. Do 2008 roku wiele osób unikało służby wojskowej. Nikogo to nie dziwiło. Sami zawodowi żołnierze uważali, że w wielu przypadkach zasadnicza służba wojskowa nic nie dawała i była to strata zarówno dla armii, jak powołanego młodzieńca. Sławek ZagórskiWojtek LaskiEast News
Tak ukrywał się m.in. Henryk Zomerski z Czerwonych Gitar. Gdy żandarmi znaleźli takiego uciekiniera, trafiał on przed oblicze sądu, a potem zwykle na dwa lata do więzienia. Zomerskiego WSW aresztowało na koncercie w Domu Chłopa w Warszawie. Wojtek LaskiEast News
Najczęściej niedoszli żołnierze doprowadzali do samookaleczeń: łamali sobie ręce, nogi. Często cięli się lub połykali różne przedmioty: śruby, gwoździe a nawet żyletki. To ostatnie mogło jednak doprowadzić poborowego na oddział zamknięty szpitala psychiatrycznego.Laski DiffusionEast News
W wieku 18 lat obywatel trafiał przed oblicze komisji lekarskiej w Wojskowej Komendzie Uzupełnień. Tam otrzymywał książeczkę wojskową z wpisaną kategorią. Jedynie najwyższa kategoria – A – gwarantowała, że młody człowiek trafi w kamasze. Zasadnicza służba wojskowa w Siłach Zbrojnych PRL trwała dwa lata dla Wojsk Lądowych i trzy lata dla Marynarki Wojennej oraz Wojsk Lotniczych i Obrony Powietrznej. W 1989 roku skrócono ją do 18 miesięcy, a dla marynarzy żołnierzy WLiOP do dwóch lat. Laski DiffusionEast News
Poborowi często udawali chorobę psychiczną. Mówili, że się moczą, mają myśli samobójcze, różnego rodzaju fobie. Jurek Owsiak wspominał w rozmowie z Dariuszem Jaroniem: "Miałem 19 lat, o chorobach psychicznych nie wiedziałem nic. Powiedziałem jakiemuś kapitanowi, że jeszcze w cywilu złapał mnie strach, ale teraz już minął, bo mam wokół siebie kumpli i wszyscy jesteśmy uzbrojeni. Chyba się tym przejął. (…)" Laski DiffusionEast News
Do więzienia trafiło wielu młodych chłopaków. Najsłynniejszymi byli Marek Adamkiewicz ze Szczecina, który został osadzony w 1984 roku i Sławomir Dutkiewicz, który w więzieniu rozpoczął głodówkę - w wyniku międzynarodowego nacisku został zwolniony z w lecie 1988 roku.Laski DiffusionEast News
Po złożeniu przysięgi młody obywatel stawał się żołnierzem. W zależności od okresu albo Wojska Polskiego, która to nazwa była używana od lipca 1944 roku do 1952 roku, lub Sił Zbrojnych Polskiej Rzeczpospolitej Ludowej, które istniały do końca istnienia PRL. Nigdy nie było takiego tworu jak Ludowe Wojsko Polskie. Było to jedynie określenie propagandowe, wykorzystywane przez partię i media od niej zależne. Nazwa ta nigdy nie była oficjalną nazwą Wojska Polskiego. Niezależnie od tego, jak Siły Zbrojne były nazywane, tak niezmiennie młodzi ludzie próbowali wymigać się od służby. Metody czasem były zaskakujące. Laski DiffusionEast News
"Z jednostki wojskowej w Ełku, do której trafiłem – wspominał dalej - wysłali mnie na konsultacje do Warszawy. Jechałem pociągiem. W przedziale było nas sześciu. Wszyscy jak ze "Szwejka", przecież tam chorego gościa nie było. Każdy z nas coś sobie wymyślił. Jak nam się rozwinęły języki, bo byliśmy w przedziale sami, to każdy przyznał, że liczy na to, że wyjdzie na wolność do cywila". Później trafił do szpitala psychiatrycznego na obserwację. Został zwolniony z wojska, ale musiał chodzić na terapię. Gdyby tego nie zrobił ponownie trafiłby do jednostki, albo do więzienia za symulację. Takich, jak on było wielu: Jacek Santorski, Andrzej Samson. Laski DiffusionEast News
W tej metodzie przodowali inteligenci. Zwłaszcza artyści: pisarze, muzycy. Krzysztof Jaryczewski, wokalista zespołu Oddział Zamknięty, kiedy tylko dostał kartę powołania, zasymulował próbę samobójczą łykając tabletki. Trafił na oddział psychiatryczny, gdzie lekarze orzekli, że nie nadaje się do służby wojskowej. Jednak mając pecha można było trafić do więzienia za unikanie służby wojskowej.Laski DiffusionEast News
Wcześniej toczono walkę m.in. o Maćka Maleńczuka, który trafił do więzienia w 1981 roku. Opozycjoniści i krakowska bohema organizowały akcje protestacyjne w jego obronie. Na murach pojawiały się napisy: "Uwolnić Maleńczuka!”, „Czy Chrystus przyjąłby kartę powołania do wojska?". W Krakowie, z inicjatywy Tadeusza Drwala, powstał Komitet Przeciwko Represjom za Odmowę Służby Wojskowej. Była to pierwsza organizacja broniąca osadzonych za odmowę służby wojskowej. W najgorszej sytuacji byli wszelkiej maści pacyfiści związani ze związkami religijnymi. Każdego roku za kraty trafiało nawet 300 Świadków Jehowy. Laski DiffusionEast News
Najłatwiejszym sposobem było nieodbieranie karty powołania. Nawet sami listonosze często przybijali pieczątkę, że adresata nie zastano. Wiązało się to z czasowym ukrywaniem się, wyjazdem do innej miejscowości. Żołnierze Wojskowej Służby Wewnętrznej poszukiwali takich uciekinierów dość intensywnie. Paweł Kukiz w piosence Rezerwa śpiewał: "Chodzi żandarmeria koło mego domu Długo nie pochodzą, bo ja tu nie mieszkam Chodzi żandarmeria w nocy po kryjomu Długo nie pochodzą, bo ja tu nie mieszkam" Laski DiffusionEast News
Po dwumiesięcznej unitarce żołnierz składał przysięgę, ślubując: "(…) stając w szeregach Wojska Polskiego, przysięgam Narodowi Polskiemu być uczciwym, zdyscyplinowanym, mężnym i czujnym żołnierzem, wykonywać dokładnie rozkazy przełożonych i przepisy regulaminów, dochować ściśle tajemnicy wojskowej i państwowej, nie splamić nigdy honoru i godności żołnierza polskiego". Do 1988 roku ślubował również "strzec niezłomnie wolności, niepodległości i granic Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej przed zakusami imperializmu, stać nieugięcie na straży pokoju w braterskim przymierzu z Armią Radziecką i innymi sojuszniczymi armiami i w razie potrzeby nie szczędząc krwi ani życia mężnie walczyć w obronie Ojczyzny, o świętą sprawę niepodległości, wolności i szczęścia ludu". W 1988 roku rota przysięgi zmieniała się dwa razy: przed zmianami ustrojowymi i po nich. Laski DiffusionEast News
