Najostrzejsze w historii zdjęcie R Aquarii
W ramach testowania nowego podsystemu w instrumencie SPHERE do łowów na planety, astronomowie uzyskali niezwykle szczegółowy obraz burzliwego gwiezdnego związku w układzie podwójnym R Aquarii - zdjęcie ma nadzwyczajną jakość, nawet w porównaniu do obserwacji z Teleskopu Hubble’a.
To spektakularne zdjęcie - drugi etap Tygodnia R Aquarii w ESO - pokazuje intymne szczegóły dramatycznej gwiezdnej pary, tworzącej układ podwójny R Aquarii. Chociaż większość gwiazd podwójnych jest związana we wdzięcznym walcu przez grawitację, relacja pomiędzy gwiazdami R Aquarii jest znacznie mniej spokojna. Pomimo niewielkich rozmiarów, mniejsza z dwóch gwiazd pary nieustannie odziera z materii swojego umierającego towarzysza - czerwonego olbrzyma.
Wiele lat obserwacji ukazało osobliwą historię skrywającą się nad gwiazdą podwójną R Aquarii, widoczną w centrum zdjęcia. Większa z dwóch gwiazd, czerwony olbrzym, jest gwiazdą zmienną typu mira. Pod koniec swojego życia ten rodzaj gwiazd zaczyna pulsować, stając się 1000 razy jaśniejszymi niż Słońce, gdy ich zewnętrza otoczka rozszerza się i jest odrzucana w przestrzeń kosmiczną.
Śmiertelne drgawki olbrzymiej gwiazdy są dramatyczne, ale wpływ towarzyszącego jej białego karła zamienia tę intrygująca astronomiczną sytuację w ponury kosmiczny spektakl. Biały karzeł - który jest mniejszy, gęstszy i znacznie gorętszy niż czerwony olbrzym - odziera materię z zewnętrznych warstw swojego większego towarzysza. Dżety gwiezdnego materiału wyrzucone przez układ podwójny umierającego olbrzyma i białego karła są widoczne na zdjęciu jako wypływające z R Aquarii.
Sporadycznie, gdy wystarczająco dużo materii zbierze się na powierzchni białego karła, powoduje to termojądrowy wybuch nowej, zdarzenie które wyrzuca wielką ilość materii w przestrzeń kosmiczną. Pozostałości po poprzednich zdarzeniach nowej widać na zdjęciu w słabej mgławicy gazu promieniującej z R Aquarii.
R Aquarii znajduje się zaledwie 650 lat świetlnych od Ziemi - bliskie sąsiedztwo w astronomicznych skalach - i jest jedną z najbliższych nam gwiazd symbiotycznych. W związku z tym ten intrygujący układ podwójny wywoływał szczególne zainteresowanie astronomów przez dziesięciolecia. Uzyskanie zdjęcia z mnóstwem szczegółów R Aquarii było świetnym sposobem dla astronomów na przetestowanie możliwości Zurich IMaging POLarimeter (ZIMPOL), elementu na pokładzie instrumentu SPHERE. Wyniki przekroczyły wcześniejsze obserwacje wykonywane z kosmosu - pokazane tutaj zdjęcie jest ostrzejsze nawet niż obserwacje ze słynnego Kosmicznego Teleskopu Hubble’a.
SPHERE został opracowany przez lata badań i konstrukcji, aby skupić się na obszarze astronomii stanowiącym największe wyzwanie i najbardziej ciekawym: poszukiwaniu egzoplanet. Dzięki użyciu najnowocześniejszego systemu optyki adaptacyjnej i wyspecjalizowanych instrumentów, takich jak ZIMPOL, SPHERE, można osiągnąć wymagający wyczyn bezpośredniego obrazowania egzoplanet. Jednak możliwości SPHERE nie są ograniczone do polowania na egzoplanety. Instrumentu można także używać do badania całego szeregu astronomicznych źródeł - tak jak to widać na zaprezentowanym zdjęciu gwiezdnej osobliwości R Aquarii.
