Obowiązek, najwyższa wartość? Co o pracy mówią największe religie świata?

Zasady wiary zachęcają lub wręcz narzucają konkretne podejście do niektórych obszarów życia wyznawców danej religii. Ma to związek również z wykonywaną pracą i zaangażowaniem w nią. Zobaczmy, co na ten temat mówią główne religie świata: chrześcijaństwo, islam, judaizm, hinduizm i buddyzm

Kultura Europy Zachodniej mocno zakorzeniona jest w chrześcijaństwie. Stąd łatwiej jest nam odróżnić poszczególne wyznania jak choćby katolicyzm, prawosławie czy protestantyzm. Z kolei religie bardziej od nas odległe, jak np. islam czy hinduizm traktujemy bardzo jednolicie, pomimo że i one są wewnętrznie niejednorodne. Zobaczmy na początek, co o podejściu do pracy mówią dwa chrześcijańskie wyznania: katolicyzm i protestantyzm.

Dla katolika praca jest obowiązkiem, przez nią może "urzeczywistnić samego siebie". Powinna być wykonywana z największą starannością, na wzór stworzenia świata przez Boga. Po dobrze wykonanej pracy niezbędny jest odpoczynek, który wyznawcy powinni poświęcić na modlitwę.

Emocjonującą dyskusją może być to, jaką pracę powinien podjąć, lub jakiej powinni wystrzegać się  katolicy. Zgodnie z zasadami, nie powinni oni wykonywać czynności sprzecznych z deklarowanym wyznaniem, a instytucja kościoła często publicznie wypowiada się na tematy moralności i etyki, które odbijają się głośnym echem w mediach.

Na protestanckie podejście do pracy duży wpływ miały publikacje Maxa Webera. Znacznie bardziej niż u katolików zaczęto kłaść nacisk na prywatną przedsiębiorczość. Protestantyzm potępia lenistwo i bezczynność zwracając uwagę na to, że majątek nie powinien być w całości konsumowany, ale pomnażany.

Dojście do bogactwa nie zwalnia z pracy. Protestanci są nieco bardziej liberalni w stosunku do wykonywanej pracy. Nie uznają oni zwierzchnictwa papieża ani instytucji kościoła. Dla nich jedynym i nieomylnym źródłem wiary jest Pismo Święte i to według niego starają się podejmować decyzje. Jeśli czegoś w Biblii nie opisano, lub nie ma wprost wyrażonej informacji, dana kwestia pozostawiana jest w gestii sumienia wiernego.

Widoczne jest to również w przypadku niektórych zawodów, jak np. medycyna czy służba wojskowa. Katolicy nie mają nic przeciwko wojsku, co więcej, istnieje przecież służba kapłana polowego. W przypadku protestantów (które również jest mocno zróżnicowane) są różne podejścia. Większość odłamów nie sprzeciwia się tej ścieżce zawodowej, są jednak bardziej radykalne, które kategorycznie negują służbę wojskową.

Żydzi dużym autorytetem obdarzali uczonych talmudystów. Szacunkiem darzono zawody umysłowe i związane z religią. Kolejne miejsce w hierarchii zajmowali kupcy. Z kolei najmniej ceniono zawody fizyczne, w związku z czym rzemieślnicy byli najniżej w hierarchii społecznej, zwłaszcza że często wywodzili się z uboższych warstw społecznych. Podejście do niej zmieniło się dopiero z czasem.

W XVIII i XIX wieku w Polsce Żydzi mieli zakaz posiadania ziemi, w związku z czym praca w rolnictwie nie była możliwa. Zajęli się więc handlem i rzemiosłem, ale również związani byli z zawodami medycznymi. Żydzi stosując się do Biblii uważają, że im więcej pieniędzy będzie się miało, tym więcej środków będzie można przeznaczyć na służbę Bogu. Dlatego dzieci w tej kulturze od małego uczone są finansów.

W judaizmie świętym dniem tygodnia jest szabat — siódmy dzień tygodnia (sobota). Jest to dzień odpoczynku Boga po stworzeniu świata, w którym zakazana jest wszelka praca, z wyłączeniem ratowania życia i opieką nad chorym. Obowiązuje nawet zakaz oddalania się od domu na odległość większą niż 2 tysiące kroków i rozpalania ognia.

Wyznawania Allaha ma ogromny wpływ na całe życie wiernych, a podejście do pracy jest bardzo surowe. Pracownikowi obowiązkowo należy się wynagrodzenie za wykonaną pracę. W Sunnie, komplementarnej księdze do Koranu, prorok Mahomet miał zalecić by "pracownik otrzymywał płacę, zanim wyschnie pot na jego czole". Tak więc brak zapłaty powoduje, ze pracodawca staje się jednocześnie "wrogiem Boga".

Zapłata za wykonaną pracę powinna być jednocześnie na tyle godziwa, by pozwoliła zaspokoić wszystkie niezbędne potrzeby.

Choć Islam uznaje podział klasowy, to jednocześnie zabrania wzajemnego wykorzystywania się grup społecznych. Co więcej, prawo islamu nakazuje pracodawcy traktować pracowników jak członków rodziny.

Czas pracy powinien być dostosowany do możliwości pracownika, a w wyjątkowych godzinach ponadwymiarowych pracodawca powinien uczestniczyć wraz z podwładnymi przy wykonywaniu obowiązków.

Wbrew pozorom, szariat nie zakazuje pracy kobietom oraz nie pozwala na ich dyskryminację w miejscu pracy.

Hindusi mają obowiązek pracy, ale mocno zaznacza się tu hierarchiczność, która wynika z systemu kastowego. Podczas najważniejszych świąt urzędy i firmy są zamykane, a wierni świętują.

Z perspektywy hinduizmu całe życie jest święte, a wypełnianie naszych obowiązków jest dharmą. Dharma jest bogatym terminem, który oznacza "drogę prawości, religię i wypełnianie obowiązków".

Praca jest obowiązkiem, który należy wykonywać jak najlepiej. To sprawia, że wyznawcy robią duchowy postęp. Jednocześnie naturalna profesja w tym życiu opiera się na profesjach, które spełniało się w poprzednich żywotach, oraz na karmie, którą wnosi się w obecne życie.

Buddyzm kojarzy się głównie z duchowością, która służy uwolnieniu się od doczesnych potrzeb. Ale myli się ten, kto sądzi, że ma on związek z unikaniem pracy.

Według buddyzmu praca jest szansą, by wykorzystać wszystkie swoje umiejętności, pomaga też człowiekowi przezwyciężyć egocentryzm poprzez współpracę i wspólne dążenie do celu.

Pomimo dążenia do minimalnej konsumpcji, religia nie jest przeciwna bogactwu.