Polak, który pokonał polio. Uratowane życia trudno policzyć
Czy wiecie, kim był Hilary Koprowski? Najpewniej zaledwie garstka osób zdaje sobie sprawę z osiągnięć tego Polaka, a na stałe zapisał się on w historii medycyny. To odkrywca i twórca pierwszej na świecie skutecznej szczepionki przeciwko wirusowi polio!
Chociaż obecnie choroba Heinego-Medina (nazywana też po prostu polio czy ostrym nagminnym porażeniem dziecięcym) to rzadkość, zwłaszcza w krajach rozwiniętych, to nie zawsze tak było. Wiele wskazuje na to, że ludzkość mierzyła się z nią już w czasach starożytnych, bo nie brakuje egipskich malowideł i rzeźb przedstawiających dorosłych z wiotkimi kończynami czy dzieci chodzących o lasce - to objawy typowe dla postaci porażennej polio.
A o jakiej chorobie w ogóle mówimy? Choroba Heinego-Medina to wirusowa choroba zakaźna wywoływana przez wirusa polio, który jest przenoszony drogą fekalno-oralną. Atakuje on węzły chłonne i układ krwionośny, a przebieg choroby jest różny, od łagodnego do śmiertelnego. Najbardziej charakterystyczna jest jednak wspomniana wyżej postać porażenna, rozwijająca się u ok. 0,1 proc. chorych, która charakteryzuje się zwykle asymetrycznymi porażeniami wiotkimi.
Znamy trzy serotypy wirusa polio - typ 1 (PV1), typ 2 (PV2) i typ III (PV3), wszystkie są wysoce zjadliwe i dają te same ciężkie objawy choroby, ale najczęstszym i najmocniej związanym z paraliżem szczepem jest jednak PV1. I niestety jest to jedyny z trzech istniejących szczepów polio, który nie jest globalnie eradykowany i występuje endemicznie m.in. w Afganistanie i Pakistanie.
Opis kliniczny choroby pojawił się w 1789 roku i zawdzięczamy go angielskiemu lekarzowi Michaelowi Underwoodowi, ale najbardziej rozpowszechniona nazwa choroby została utworzona od nazwisk Jakoba Heinego i Karla Oskara Medina, którzy odpowiednio w 1840 i 1890 roku zajmowali się badaniami tego schorzenia. Naukowcy sugerują zresztą, że do XIX w. polio występowało sporadycznie i dopiero później mieliśmy do czynienia z prawdziwą pandemią, która objęła swoim zasięgiem głównie półkulę północną.
I była ona poważnym obciążeniem dla społeczeństwa, bo powodowała rocznie tysiące zgonów oraz kilkanaście tysięcy przypadków trwałego inwalidztwa u dzieci w wieku szkolnym na świecie. Wszystko zmieniły szczepienia i prowadzony od 1988 roku Światowy Program Eradykacji Poliomyelitis, w ramach którego organizuje się masowe akcje szczepień w krajach o słabszej infrastrukturze oraz kontynuuje się szczepienia we wszystkich krajach świata, w których wyeliminowano już zachorowania.
Jak choćby Polska, bo w naszym kraju szczepienia przeciwko polio prowadzone są od lat 50. ubiegłego wieku, dzięki czemu liczba zachorowań zmniejszyła się o 99 proc. Od 1984 roku w naszym kraju nie stwierdza się zachorowań wywołanych dzikim wirusem polio, ale ze względu na możliwość zakażenia wirusem z krajów podróżniczych u wszystkich dzieci prowadzone są obowiązkowe szczepienia przeciwko polio.