Skarby ukryte na Ślęży. Od kosztowności po Świętego Graala?

Dolnośląska Ślęża to perła regionu, uwielbiana przez mieszkańców i turystów. To najwyższy szczyt Masywu Ślęży i całego Przedgórza Sudeckiego. Choć Ślęża wznosi się na wysokość zaledwie 718 m n.p.m., to robi monumentalne wrażenie - ponieważ cały masyw przewyższa otaczające go równiny o ponad 500 metrów. Jednak czy to tylko niepozorna góra z ładnymi widokami? Nic z tych rzeczy. W końcu wyrasta samotnie pośród zgoła innych krajobrazów, niczym strzegący sekretów Dolnego Śląska strażnik - i coś w tym jest. Góra Ślęża, nazywana też "Śląskim Olimpem", od wieków otoczona jest aurą tajemnicy.

- Ślęża to nie tylko góra o określonej wysokości, nie tylko znany wszystkim odwiedzającym Dolny Śląsk masyw pokryty lasem, to przede wszystkim historia i legenda. Miejsce to jest tak stare jak sam Śląsk, bo przecież stąd wywodzą się jego korzenie. Od Ślęży wywodzi się nazwa zamieszkującej tu przed powstaniem państwa polskiego ludności plemienia Ślężan - podaje Urząd Miasta i Gminy w Sobótce.

To miejsce, które przyciąga nie tylko turystów i pielgrzymów, ale też miłośników ezoteryki i poszukiwaczy skarbów. Góra była bowiem obszarem kultu pogańskiego, a później chrześcijańskiego, a to oraz jej charakterystyczny wygląd i inne atrybuty wpłynęły na powstanie wielu legend. 

Naukowcy wskazują, że Ślęża była świętym miejscem dla różnych kultur, w tym Celtów, Germanów i Słowian. Obecne na niej kamienne wały i rzeźby - np. "postać z rybą" czy "niedźwiedź" oraz inne znaleziska świadczą o historii regionu, na całym masywie są ślady kultu Słońca i Księżyca, sama Ślęża stanowiła centrum kultu solarnego.

- Badania wskazują, że czczono tu bóstwo słoneczne. W pierwszej połowie XII w. Piotr Włostowic, umieścił na Ślęży zakon kanoników regularnych (Augustianów), celem przyćmienia ciągle tlącego się kultu pogańskiego - wyjaśnia Urząd Miasta i Gminy w Sobótce.

Ślęża to także geologiczna osobliwość - wiele teorii powstało na temat uformowania się tego odosobnionego masywu. Jednym przypomina on wulkan, innym piramidy, są też nawiązania do pozostałości po zaginionym świecie, walki niebiańskich i diabelskich istot albo pracy gigantów. Badacze twierdzą natomiast, że masyw powstał w wyniku złożonych procesów geologicznych i tektonicznych i częściowo utworzony jest z pozostałości kopalnego dna oceanicznego sprzed ok. 350 mln lat. W dodatku lądolód plejstoceński nie przykrył w całości Ślęży, pozostawiając jej szczyt wystający ponad powierzchnię.

Według badań wierzchołek góry wystawał nad lodowcem tylko na około 100 m, w formie nunataka. Mroźny klimat wpłynął na pękanie odsłoniętej skały, co doprowadziło do powstania charakterystycznych gołoborzy wokół szczytu - dziś częściowo porośniętych lasem. Nie można pominąć też kumulacji różnych złóż. U stóp góry powstały kopalnie, by wydobywać granit, serpentynit i magnezyt. Pozyskiwano tam również kwarc i chromit. Udokumentowano też obecność rud żelaza, tytanu i wanadu. I chociaż nauka ma tu sporo do powiedzenia, nie przesłania to potężnej dawki ludowych opowieści i miejskich legend, które uczyniły z góry najprawdziwsze centrum dolnośląskiej tajemniczości.

Legenda głosi, że Ślęża powstała podczas bitwy między diabłami a aniołami. Diabły miały tam bramę do piekieł i wychodziły z niej podziwiać świat. Zazdrościły go ludziom i chciały go zniszczyć, ale anioły przeszkodziły im w tym - doszło do bitwy, w której wyniku w miejscu piekielnej bramy powstała ślężańska góra.

Ślęża stała się też inspiracją dla teorii niczym z literatury Dana Browna czy filmów przygodowych o poszukiwaczach tajemnic i skarbów. Jedna z nich głosi, że układ poszczególnych wzniesień masywu przypomina rozkład piramid w Gizie w Egipcie. Miłośnicy zagadek Dolnego Śląska dobrze znają też temat "złotego pociągu" - w różnych relacjach rzekomych znalazców tego cennego skarbu przewija się też Ślęża, która ma skrywać inne cacka ukryte tu w czasie II wojny światowej.

Według lokalnych legend i niektórych opowieści z lat powojennych, w masywie góry Niemcy mieli drążyć sztolnie, w których ukryli wartościowe przedmioty: kosztowności, zabytkowe maszyny do pisania, srebrne naczynia, i inne bezcenne artefakty. To właśnie w tej atmosferze pojawiają się też sugestie, że wśród ukrytych skarbów może znajdować się coś znacznie cenniejszego - legendarny Święty Graal.

Choć na Śląskim Olimpie nie rezyduje Zeus, to krążą pogłoski, iż może tam być właśnie Święty Graal. Żadna znana, stara legenda nie łączy co prawda bezpośrednio Ślęży z Graalem, ale w minionych latach temat ten przewijał się m.in. na łamach portali ezoterycznych i w opowieściach pasjonatów oraz podróżników. Pojawiły się hipotezy, że Graal miałby być ukryty właśnie gdzieś na terenie masywu - zakopany na zboczach Ślęży, lub schowany w ruinach dawnych budowli pod kościołem na jej szczycie. Portal Astromagia informował nawet o udziale w poszukiwaniach pani Lucyny Łobos z Wrocławia - która angażowała się w prace na Ślęży w ramach Projektu Cheops jako radiestetka. O tych poszukiwaniach wspominano też w audycji Radio RAM:

- Twórcy Projektu Cheops sugerują, że właśnie gdzieś na Ślęży (a raczej wewnątrz niej) może być przechowywany Święty Graal. Lucyna Łobos uparcie twierdziła, że Ślęża kryje w sobie fragmenty budowli tak starych, że nawet archeologom nie udało się jeszcze do nich dotrzeć - podało radia.

Można się nawet natknąć na spekulacje na temat połączenia Ślęży z postacią Króla Rybaka - legendarnego strażnika Graala. Być może wpływ ma na to nawet słynna kamienna figura "postaci z rybą" albo korzenie w mitologii celtyckiej. Obecny w legendach arturiańskich Król Rybak, ostatni członek rodu mającego czuwać nad Świętym Graalem miałby zawędrować na ten niezwykły odosobniony masyw i ukryć tu kielich. Nie ma jednak na to dowodów w ani w tekstach literackich, ani innych źródłach historycznych, a sama teoria bazuje raczej na luźnych analogiach snutych przez współczesnych pasjonatów i na duchowej symbolice góry.

Większość dawnych podań związanych ze Ślężą jest jednak równie ciekawa. Stare opowieści o wspomnianych aniołach i diabłach, wejściu do piekieł pod masywem, a także te o ukrytych skarbach i niezwykłej energii tego miejsca wciąż pojawiają się w przewodnikach, opowieściach okolicznych mieszkańców i w mediach. Motyw Graala widoczny jest głównie we współczesnych teoriach, ale - jak pokazuje historia - czasem to właśnie one najsilniej oddziałują na wyobraźnię i przyciągają nowe osoby do danego punktu. Wybierając się na wędrówkę na szczyt, czy to rekreacyjnie, czy po to, by w jakiś sposób badać historię góry, warto zwrócić uwagę na to, by nie niszczyć terenu i nie pozostawiać po sobie odpadków.

- Przypominamy, że Masyw Ślęży to przede wszystkim obszary chronione z uwagi na cenne dziedzictwo przyrodnicze i kulturowe. Znajduje się tu Ślężański Park Krajobrazowy oraz obszar Natura 2000 Masyw Ślęży PLH020040, w granicach których zlokalizowane są trzy rezerwaty przyrody: "Góra Ślęża", "Góra Radunia" oraz "Łąka Sulistrowicka". Rezerwat przyrody stanowi formę ochrony przyrody o najwyższej randze, a w jego granicach obowiązują zakazy, które mają na celu zabezpieczenie jego wartości przyrodniczych - zaznacza Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska we Wrocławiu.

Trudno się dziwić, że Ślęża przyciąga dziś zarówno zwykłych turystów, jak i poszukiwaczy skarbów oraz ludzi zafascynowanych zagadkami. To jedno z tych miejsc, gdzie natura, historia i wierzenia przenikają się tak gęsto, że granica między nauką a legendą staje się wyjątkowo cienka. I kto wie - może właśnie dlatego niektórzy nie mogą oprzeć się pokusie, by szukać tam czegoś więcej niż tylko widoków - może nawet i samego Graala.

^{Źródła: sobotka.pl, sleza.sobotka.pl, astromagia.pl, radioram.pl, pressmania.pl, kgp.info.pl, gov.pl.}