Czaszka dziecka z Taung zmieniła rozumienie ewolucji ludzi. Nowe dane

Raymond Dart, australijski anatom i antropolog dostrzegł wśród artefaktów wydobytych w Afryce coś, co jak się wkrótce okazało, było jednym z najważniejszych odkryć tego typu w XX wieku — i z czasem zrewolucjonizowało badania dotyczące antropogenezy. 

Kiedy Raymond Dart odkrył w 1924 roku niewielką czaszkę z wypełnioną scementowanym osadem puszką mózgową i opisał jej właściciela jako wczesnego przodka człowieka, którego nazwał Australopithecus africanus, w świecie nauki zawrzało. Osadzenie przodka człowieka w Afryce kłóciło się bowiem z ówczesnymi poglądami na ewolucję.

Minęło ponad 20 lat kolejnych badań, odkryć nowych okazów oraz analizowania zidentyfikowanych przez Darta szczątków także przez innych naukowców, aby udowodnić, że wcześniej dominujące przekonanie o pochodzeniu człowieka z Azji lub Europy może być błędne. Z czasem Dartowi przyznano rację, że odnalazł nieznanego wcześniej przodka ludzi, a to zrewolucjonizowało wiedzę o ewolucji człowieka.

Czaszka znaleziona w kamieniołomie w pobliżu miasta Taung w Afryce charakteryzowała się m.in. uzębieniem, które nie przypominało zębów żadnej ze znanych małp człekokształtnych, a w dodatku otwór, przez który przechodzi rdzeń kręgowy, był położony w środku podstawy czaszki, co „ujawnia postawę wyprostowanego człowieka, a nie małpy chodzącej na knykciach”. 

Po wielu latach analiz i kolejnych podobnych znaleziskach udowodniono, że dziecko z Taung to ważne ogniwo w rozumieniu antropogenezy. Określono, że czaszka należała do osobnika w wieku ok. 3 lat, a dziecko najprawdopodobniej zginęło, ponieważ zostało zaatakowane przez orła (m.in. na dnie oczodołów znaleziono charakterystyczne ślady). Przełomowe odkrycie nie przestało jednak wzbudzać kontrowersji.

Wszystko przez to, że stanowisko, na którym znaleziono szczątki Australopithecus africanus zostało zniszczone przez pracujących w kamieniołomie górników, zanim paleontolodzy zdołali określić dokładny wiek kości. Posiłkowano się odszukanymi w okolicy znaleziska skamieniałościami zwierząt, proponując datowanie czaszki na ok. 2,8 miliona lat. Z czasem pojawiły się inne propozycje, które dotyczyły datowania na 2,1 lub 2,3 mln lat.

Minęło sto lat, a debata na temat wieku australopiteka z Taung rozgorzała na nowo — i pojawiły się świeże ustalenia. Dzięki wykorzystaniu innego podejścia zastosowanego bezpośrednio do zębów kopalnych hominidów udało się na nowo określić wiek dziecka z Taung.

- Użyliśmy biochronologicznego podejścia do datowania. Jednak, zamiast korzystać z zębów zwierzęcych, pracowaliśmy bezpośrednio na podstawie pomiarów zębów skamieniałości Australopithecus. Nasze podejście zostało zastosowane do zębów trzonowych dziecka z Taung, a nowy wynik dla tego okazu Australopithecus africanus wynosi 2,58 miliona lat — wyjaśnił badacz Francis Thackeray.

Paleoantropolog Francis Thackeray z Uniwersytetu Witwatersrand w Johannesburgu wraz z Susan Dykes zajmował się analizami wieku południowoafrykańskich skamielin, w tym omawianego okazu znalezionego przez Darta. Innowacyjne podejście do datowania może przynieść odpowiedzi na kluczowe pytania o wiek tych cennych reliktów.

- Wierzymy, że nasza metoda jest dokładna. Ale bez wątpienia będą inne badania wykorzystujące inne metody. Mamy do czynienia z pytaniem, które dręczy naukowców od dziesięcioleci, a poszukiwania ostatecznego określenia, kiedy ci starożytni członkowie naszego drzewa genealogicznego istnieli w Południowej Afryce, będą kontynuowane — zaznaczył badacz w opracowaniu opublikowanym na łamach „The Conversation”.