Naukowcy ujawniają przyczynę upadku cywilizacji Majów. Dowód głęboko pod ziemią
W sercu Jukatanu stalagmit przechowywał przez wieki zapis dramatycznych zmian klimatu. Naukowcy z Cambridge odczytali z niego historię długotrwałych susz, które mogły przyczynić się do upadku cywilizacji Majów. Jedna z nich trwała aż 13 lat, pustosząc pola i wstrzymując życie.
Nowe badanie pokazuje, że nawet najpotężniejsze cywilizacje nie są odporne na kaprysy klimatu. Naukowcy z Uniwersytetu Cambridge, analizując stalagmit z jaskini na półwyspie Jukatan odkryli, że w czasie upadku klasycznej cywilizacji Majów wystąpiła seria dotkliwych susz. Jedna z nich trwała aż 13 lat, a osiem innych utrzymywało się co najmniej trzy sezony deszczowe z rzędu.
Stalagmit w jaskini Jukatanu ujawnia zaskakujące fakty o suszy
Badacze wykorzystali szczegółową analizę izotopów tlenu w kolejnych warstwach stalagmitu, co pozwoliło odtworzyć poziom opadów w poszczególnych porach roku między 871 a 1021 rokiem n.e., tj. okresie, gdy miasta z wapienia w południowych rejonach były porzucane, a potęga polityczna Majów słabła.
To pierwszy raz, kiedy udało się odizolować warunki opadów dla konkretnych sezonów deszczowych i suchych w czasie upadku Majów.
Dotychczasowe rekonstrukcje klimatu opierały się m.in. na osadach jeziornych, które pokazują ogólny obraz zmian, ale bez rocznej precyzji. Stalagmit z Jukatanu pozwolił zajrzeć głębiej i precyzyjniej. Jego stosunkowo grube roczne warstwy (ok. 1 mm) zawierały dane pozwalające ocenić, jak wyglądały poszczególne sezony deszczowe.
Precyzyjne dane, zamiast uśrednionej ilości opadów
- Znając średnią roczną ilość opadów, nie dowiadujemy się tyle, co wiedząc, jak wyglądał każdy sezon deszczowy - wyjaśnił James. To właśnie pora deszczowa decydowała o tym, czy plony będą pomyślne. Susze trwające po kilka lat z rzędu, a zwłaszcza 13-letnia, nawet przy rozwiniętych technikach gospodarowania wodą, musiały poważnie uderzyć w rolnictwo i życie codzienne.
Co istotne, dane klimatyczne z jaskini pokrywają się z zapiskami Majów na kamiennych monumentach. W okresach najcięższych susz inskrypcje w miejscach takich jak Chichén Itzá zupełnie zanikają. - To niekoniecznie oznacza, że Majowie opuścili Chichén Itzá, ale prawdopodobnie mieli wtedy ważniejsze sprawy niż wznoszenie pomników. Jak to, czy zbiory w ogóle się udadzą - mówił dr James.
Nowe ustalenia wzmacniają tezę, że zmiany klimatyczne były jednym z głównych czynników kryzysu politycznego i społecznego w świecie Majów. Choć w grę wchodziły też inne przyczyny, jak wojny czy zmiany szlaków handlowych, precyzyjnie datowane susze stają się ważnym elementem układanki. Jak dodaje dr James, podobne badania w innych jaskiniach regionu mogą pomóc nie tylko lepiej zrozumieć upadek Majów, ale też odtworzyć historię tropikalnych sztormów i innych zjawisk pogodowych.
Źródło: University of Cambridge
Publikacja: Daniel James, Classic Maya Response to Multi-Year Seasonal Droughts in Northwest Yucatán, Mexico, Science Advances (2025). DOI: 10.1126/sciadv.adw7661. www.science.org/doi/10.1126/sciadv.adw7661
