Odkryto czaszkę małpy, która może zmienić postrzeganie ewolucji
Czy jedna czaszka może zmienić długo utrzymywane przekonanie, że nasi przodkowie pochodzili z Afryki? Kontrowersyjne badania mogą wywrócić do góry nogami utartą teorię. Nowe analizy wskazują, że przodek ludzi i małp mógł powstać w Europie. Co niezwykłego kryje się w odnalezionej czaszce, że niemal cały świat naukowy zwrócił ku niej swoje oczy?
Naukowcy w Cankiri w Turcji odnaleźli niekompletną czaszkę małpy, którą nazwali Anadoluvius turkae. Datowana jest ona na aż 8,7 mln lat. Dzięki niej naukowcy doszli do wniosku, że przodkowie ludzi i afrykańskich małp po raz pierwszy wyewoluowali w Europie.
Wcześniejsze przekonania mówiły, że homininy, czyli grupa, w skład której wchodzą ludzie, afrykańskie małpy człekokształtne i ich kopalni przodkowie, pochodziły wyłącznie z Afryki.
Według nowej teorii odnaleziona skamielina może sugerować, że to właśnie w Europie po raz pierwszy ewoluowały homininy, a następnie potem (7-9 mln lat temu) rozproszyły się po Afryce. Naukowcy wskazują, że chodzi tutaj o wspólnego przodka wszystkich homininów, a nie o przodka wyłącznie człowieka.
Jak mówi prof. David Begun z University of Toronto dla Live Science: - Od czasu tej rozbieżności większość historii ewolucji człowieka przypada na Afrykę. Najprawdopodobniej w Afryce linie rodowe szympansów i ludzi oddzieliły się od siebie.
Nowe analizy odkrytej w 2015 roku skamieliny ujawniają, że A. turkae ważył między 50-60 kg. Ponadto na podstawie odkrytych w bezpośrednim sąsiedztwie innych szczątków takich jak: kości żyraf, nosorożców, zebr, słoni, antylop czy hien, a także bazując na dowodach geologicznych, naukowcy zasugerowali, że dawny hominin żył na obszarze suchych lasów. Jest to środowisko zbliżone do obszaru, w którym mogli mieszkać wcześni ludzie w Afryce. Jednocześnie jest to środowisko odmienne od występowania współczesnych małp człekokształtnych.
A. turkae miał dużą i silną szczękę, a analiza zębów wykazała, że mógł jeść twarde pokarmy, np. korzenie. Takie wnioski sugerują z kolei, że stworzenie dużo czasu spędzało na ziemi.
Naukowcy wskazują, że A. turkae i odnalezione w Grecji i w Turcji szczątki małp człekokształtnych Ouranopithecus oraz szczątki Graecopithecus w Bułgarii mogły w dalekiej przeszłości tworzyć swoistą grupę wczesnych homininów. Jednocześnie takie przekonanie sugeruje, że najwcześniejsze homininy powstały w południowo-wschodniej Europie i we wschodnim fragmencie Morza Śródziemnego.
Co ciekawe, naukowcy mówią, że wspomniana grupa mogła wyewoluować z przodków, którzy żyli na obszarze Europy Zachodniej i Środkowej. Czy to oznacza, że na obszarze dzisiejszej Polski żyły w przeszłości homininy, które później dały początek człowiekowi? Obecnie nie można tego ani potwierdzić, ani wykluczyć. Jednakże można przytoczyć stwierdzenie: "Brak dowodu nie jest dowodem nieobecności".
Jak powiedział prof. Begun dla The Telegraph: - Nasze odkrycia sugerują, że homininy nie tylko wyewoluowały w Europie Zachodniej i Środkowej, ale spędziły tam ponad pięć milionów lat, ewoluując i rozprzestrzeniając się do wschodniej części Morza Śródziemnego, zanim ostatecznie rozprzestrzeniły się do Afryki, prawdopodobnie w wyniku zmieniającego się środowiska i zmniejszania się lasów.
Z kolei dr Christopher Gilber z Hunter College of City University of New York powiedział dla Live Science: - Wielu innych ekspertów badających powiązania ewolucyjne skamieniałych i żywych małp człekokształtnych przy użyciu bardziej nowoczesnych metod i włączając większą liczbę [grup] stwierdza, że wiele europejskich małp człekokształtnych oddzieliło się przed orangutanami, co czyni je prawdopodobnie dalekimi krewnymi żyjących afrykańskich małp człekokształtnych i ludzi.
Jednocześnie prof. Begun podkreśla, że nowe wyniki badań nie wskazują, że obszar Eurazji ma w jakiś sposób pierwszorzędne znaczenie w ewolucji człowieka. Dodał: - musimy wiedzieć, gdzie ewoluował wspólny przodek afrykańskich małp człekokształtnych i człowieka, abyśmy mogli zacząć rozumieć okoliczności tej ewolucji. Między 14 a 7 milionami lat temu obszary, na których w Europie występowały małpy człekokształtne, Azja i Afryka różniły się pod względem ekologicznym, tak jak wiele regionów na tych kontynentach różni się dzisiaj. Znajomość warunków ekologicznych, w jakich ewoluowali nasi przodkowie, ma kluczowe znaczenie dla zrozumienia naszego pochodzenia.
- Ewolucja nie jest zbyt przewidywalna. Zachodzi w wyniku interakcji szeregu niepowiązanych i przypadkowych zdarzeń. Możemy założyć, że w późnym miocenie warunki dla małp człekokształtnych nie były odpowiednie do przeniesienia się do Azji ze wschodniej części Morza Śródziemnego, ale sprzyjały rozproszeniu się do Afryki - podsumowuje Begun.
Naukowcy podkreślają, że należy teraz znaleźć więcej skamieniałości z Europy i z Afryki, by ostatecznie wyjaśnić ewolucję homininów oraz ludzi. Wyniki badań zostały opublikowane w prestiżowym czasopiśmie naukowym Communications Biology.
