Unikatowe odkrycie. Czy pochowana kobieta była wojowniczką?

Najnowsze wyniki badań przeprowadzonych przez dr. Balázsa Tihanyiego i jego współpracowników dotyczą identyfikacji pierwszego znanego pochówku kobiecego z bronią na cmentarzysku z X w. na Węgrzech. Badania koncentrowały się na grobie nr 63 z cmentarzyska Sárrétudvari–Hízóföld, które odkryto w Kotlinie Panońskiej - jest to największy cmentarz z X w. na Węgrzech. Ogółem odnaleziono tam 262 groby z okresu średniowiecza.

Archeolodzy ujawnili w tych grobach różne zabytki, m.in. biżuterię (np. ozdoby do włosów, kolczyki, sznury koralików, bransoletki i pierścionki), elementy ubioru (np. klamry do pasków, guziki i ozdoby metalowe), narzędzia, sprzęt jeździecki, kości końskie i broń. Wśród tych "uzbrojonych" pochówków był właśnie grób nr 63.

Stan zachowania szczątków z grobu nr 63 nie był najlepszy, w związku z czym jednoznaczne stwierdzenie, kto został tam pochowany, nie było łatwe. Udało się ustalić, że była to osoba dorosła - w średnim wieku lub starsza. Więcej informacji przyniosły ponowne badania kości. Nowe ustalenia dają jednoznaczną odpowiedź. Grób nr 63 to pochówek kobiety, która została złożona w nim wraz z bronią - odkryto przy niej grot strzały, części kołczanu i części łuku. Pochówek kobiety z X wieku n.e. z artefaktami uważanymi za broń, takimi jak broń biała lub kompletny ekwipunek łuczniczy nigdy wcześniej nie został opisany w Kotlinie Panońskiej. Czy fakt pochowania tej kobiety z atrybutami wojownika pozwala na twierdzenie, że w miejscu tym spoczęła wojowniczka?

- Fenomen "kobiet wojowniczek" przykuł uwagę naukowców i szerszej publiczności, co doprowadziło do powstania licznych raportów i badań sięgających czasów starożytnych. Chociaż istnieje wiele legend i opowieści związanych z tym tematem, liczba naukowo potwierdzonych przypadków archeologicznych pozostaje ograniczona - zaznaczają badacze w najnowszym artykule.

Odnajdywanie pochówków kobiet wyposażonych w broń nie jest nowością, lecz wciąż zdarza się stosunkowo rzadko. Jednak, jak akcentują badacze z Uniwersytetu Segedyńskiego w swoim najnowszym artykule, "interpretacja takich grobów pozostaje wyzwaniem, ponieważ samo znalezienie broni w miejscu pochówku kobiety nie oznacza automatycznie, że kobieta ta jest wojowniczką".

W przypadku kobiety z grobu nr 63 pozostaje niejasne, czy przedmioty złożone do grobu były przedmiotami osobistymi zmarłej, czy też darami od społeczności. Ponadto niektóre z cech szczątków takie jak osteoporoza czy urazy kończyn górnych nie są zdaniem naukowców powiązane z udziałem kobiety w bitwach. Jednak jeden czynnik przemawia za tym, że kobieta prawdopodobnie prowadziła bardziej aktywne życie. 

Naukowcy podają, że w górnej prawej stronie ciała zaobserwowano charakterystyczne zmiany w stawach, które stwierdzono także u osób pochowanych w innych grobach zawierających broń. Mimo wszystko naukowcy wciąż nie są w stanie jednoznacznie określić, czy pochowana w grobie nr 63 kobieta była wojowniczką. 

- W plemionach koczowniczych wschodnich stepów, podobnie jak u wczesnych Węgrów, powszechne było, że kobiety uczyły się, jak bronić siebie i inwentarza, aby przetrwać. Chociaż prawdopodobnie skutkowało to praktykowaniem podobnych codziennych czynności, co mężczyźni, niekoniecznie kobiety te były uważane za oddane wojowniczki - podkreślają badacze w nowym artykule.

Czy uda się rozwikłać zagadkę grobu nr 63 z cmentarzyska Sárrétudvari–Hízóföld, który zidentyfikowano tam jako pierwszy pochówek kobiecy z bronią?

- Dalsze badania, w tym analizy porównawcze z innymi grobami na cmentarzu, mogą pomóc wyjaśnić te pytania. Możemy powiedzieć, że codzienne życie Węgrów w X wieku n.e. było prawdopodobnie o wiele bardziej złożone, niż wcześniej sobie wyobrażaliśmy. Unikalne połączenie cech w pochówku nr 63 podkreśla tę złożoność - stwierdził dr Tihanyi.

Wyniki badań zostały opublikowane wyniki w czasopiśmie naukowym "PLOS One".