Wyjątkowe piramidy w Polsce. Niektóre starsze od tych w Egipcie

Polska, choć nie kojarzy się z monumentalnymi piramidami, kryje w sobie tajemnice, które mogą zaskoczyć. W różnych zakątkach kraju są bowiem budowle, które swoją formą, przeznaczeniem lub symboliką przypominają słynne piramidy świata.

Od tajemniczych wiekowych kopców, po bardziej współczesne konstrukcje inspirowane starożytnymi wzorcami - każda z tych struktur opowiada wyjątkową historię.

Przyjrzyjmy się bliżej tzw. polskim piramidom, które, choć różnią się od tych egipskich, równie mocno rozbudzają wyobraźnię, a jednocześnie zachęcają do poszerzania wiedzy. Szczególnie że niektóre z tych konstrukcji są starsze od piramid w Egipcie, albo są powiązane z fascynującymi okolicznościami lub osobami.

- Dlaczego ludzie fascynują się egipskimi piramidami i mumiami, to chyba oczywiste – bo piramidy są ogromne, jedyne tego rodzaju na świecie i fascynują ludzi niezwykłą historią swego powstania, bo może zbudowali je kosmici albo jakieś siły nadprzyrodzone (te poglądy nadal istnieją, pomimo wielu lat badań naukowych, ale wyniki prac archeologicznych tak naprawdę niewielu interesują, bo są nudne i takie przyziemne, a ludzie wolą tajemnice i sensacje), a mumie – zakonserwowane w niezwykły sposób niesamowite ludzkie ciała ­- to jakby namiastka nieśmiertelności, można spojrzeć w twarz człowiekowi sprzed tysięcy lat! A do tego czary, magia i klątwa faraona i mamy mieszankę, która będzie zawsze ludzi fascynowała i straszyła, a jednocześnie przyciągała! - powiedział Geekweekowi prof. Jacek Wierzbicki z Wydziału Archeologii UAM.

Jedną z piramid, jakie można znaleźć w Polsce, jest grobowiec rodzin von Eben i Mohring, zabytek województwa opolskiego. Zbudowany w 1780 roku obiekt nawiązuje swoją formą do egipskich piramid, ale ma barokowe cechy stylowe. Zaprojektował go Carl Gotthard Langhans, twórca Bramy Brandenburskiej w Berlinie.

Budowla o wysokości ok. 9 m znajduje się w pobliżu drewnianego XVIII-wiecznego kościoła i jest wykonana z kamienia oraz cegły. W środku, w jednoprzestrzennym wnętrzu, pochowano 28 osób. Na grobowcu umieszczono tumbę z herbami rodzin.

Grobowiec można podziwiać jedynie z zewnątrz, ale jego nietypowy kształt i historia czynią go wyjątkowym miejscem na mapie Polski. Szczególnie że ten obiekt naprawdę jest miniaturą egipskich piramid, a jego specyficzny kształt wybrano nieprzypadkowo - na wzór grobowców faraonów, ten obiekt też miał sprzyjać mumifikacji ciał.

W woj. lubelskim stoi wieża ariańska, znana także jako grobisko lub mauzoleum Orzechowskich. To jeden z nielicznych w Polsce grobów piramidalnych, w dodatku jeden z najstarszych oraz najwyższych. Wieża zbudowana na początku XVII wieku najpewniej dla Pawła Orzechowskiego, właściciela zamku w Krupem. Jako arianin (członek wspólnoty religijnej bracia polscy), nie mógł być pochowany na katolickim cmentarzu, więc być może stworzył własne, wyjątkowe miejsce spoczynku.

Na temat piramidy krążą legendy, a rumieńców dodają im sugestie takie jak ta, że wieża została zaprojektowana z wykorzystaniem boskiej proporcji i ciągu Fibonacciego, co nadaje jej matematyczną harmonię. Przez wieki miejscowi wierzyli, że w piramidzie “śpi złe” i unikali jej, a nawet usunęli ścieżki prowadzące do Mauzoleum.

W 2023 roku budowla przeszła rewitalizację, która dodaje tej lubelskiej piramidzie blasku, pozostawiając jednak nutę tajemnicy.

W lesie w woj. warmińsko-mazurskim stoi budowla, która jest uznawana za jedną z najbardziej tajemniczych na Mazurach. To grobowiec rodzinny pruskiego rodu baronów von Fahrenheid, zbudowany pod koniec XVIII lub na początku XIX wieku.

Baron Friedrich von Fahrenheid, właściciel majątku w Rapie, podczas jednej ze swoich podróży zetknął się z (modną po wyprawie egipskiej Napoleona) egiptologią. Nowe fascynujące informacje wciągnęły go bez reszty, a wieści o tajemnicach i właściwościach piramid doprowadził do decyzji o budowie własnej.

Ok. 15-metrowy grobowiec przypominający piramidy miał stać się ostatnim miejscem spoczynku Fahrenheidów, a panujące w nim warunki, podobnie jak w przypadku piramidy w Rożnowie, miały sprzyjać mumifikacji ciał. I rzeczywiście, ciała uległy mumifikacji. Obiekt można oglądać, kilka lat temu przeszedł renowację.

Grobowiec w woj. wielkopolskim - piramida Franciszka Łakińskiego, polskiego szlachcica, rotmistrza Armii Księstwa Warszawskiego. Po zakończeniu służby wojskowej osiadł w Wągrowcu i zdecydował, że tu też chce spocząć po śmierci. Sam zaprojektował swój grobowiec w kształcie piramidy. Wydał na to niemałą sumę, a resztę pieniędzy rozpisał w testamencie pomiędzy szpital, pomoc sierotom oraz biednym.

Z piramidą w Wągrowcu powiązane są dwie legendy: po pierwsze rotmistrz przed śmiercią miał powiedzieć, że gdy posadzone wokół piramidy sosny staną się od niej wyższe, to Polska odzyska niepodległość. Po drugie mawiano, że stojąca niedaleko grobowca metalowa rzeźba konia na kolumnie miejsce spoczynku zwierzęcia rotmistrza.

Grobowiec w województwie małopolskim, który powstał dla rodziny hrabiów Skrzyńskich jako mała kopia piramidy Cheopsa. Pochowano w nim sześć osób. Od standardowych grobowców piramidalnych odróżnia go przede wszystkim to, że wyrasta z niego duży krzyż z ukrzyżowanym Chrystusem. Projektantem tego mauzoleum był polski architekt Teodor Marian Talowski, który jest uznawany za jednego z najważniejszych polskich architektów przełomu XIX i XX wieku.

Piramidę można znaleźć też na Podkarpaciu. Grobowiec piramidalny rodziny Kulczyckich herbu Sas również inspirowany był egipskimi piramidami. Konkretnie taki wybór kształtu grobowca przypisuje się Jerzemu Kulczyckiemu, który odbył szereg podróży naukowych, w tym także do Egiptu.

Według prof. dra hab. Joachima Śliwy, egiptologa z Uniwersytetu Jagiellońskiego, grobowiec rodziny Kulczyckich herbu Sas jest modelem Wielkiej Piramidy w Gizie w skali 1:50. Natomiast wejście do krypty nawiązuje wyglądem do niszy piramidy w Deir el-Medina.

Mianem polskich piramid określa się jednak przede wszystkim inne struktury: grobowce megalityczne. Są one starsze od piramid w Egipcie! Wśród takich obiektów można wymienić między innymi kopce kujawskie. Te wyjątkowe budowle nie do końca wyglądają jak monumentalne piramidy, ale nazwa przylgnęła do nich ze względu na pewne cechy wspólne i oczywiście aurę tajemniczości. Można je znaleźć w miejscowościach Gaj Stolarski, Sarnowo i Wietrzychowice.

Te neolityczne grobowce sprzed około 5500 lat zostały wykonane z ziemi i głazów. Kopce kujawskie mają kształt wydłużonego trapezu i długość nawet ponad 100 metrów. Najdłuższy kopiec znajduje się w Gaju, ma 115 m. Sposób wykonania grobowców z epoki kamienia świadczy o znaczącym poziomie wiedzy architektonicznej oraz wiedzy z zakresu astronomii. Funkcja polskich piramid była podobna do egipskich piramid, czyli upamiętnienie i pochówek osób o wysokim statusie społecznym. W grobowcach tych chowani byli przypuszczalnie przywódcy rodów lub kapłani.

Tzw. polskie piramidy można znaleźć też m.in. na Pomorzu. Megality w dolinie Łupawy są uznawane za jedne z najbardziej wyjątkowych budowli w Europie. Te konstrukcje liczące ponad 5 tys. lat zbudowane zostały z wielkich i ciężkich głazów, które nieraz przewyższają wysokością człowieka. "Krąg kamienny w Stonehenge w południowej Anglii to najsłynniejsza budowla megalityczna na świecie, jednak niejedyna. W Europie zachowało się kilkadziesiąt tysięcy konstrukcji wykonanych z wielkich głazów przed tysiącami lat - wśród nich grobowce megalityczne nad Łupawą", podaje Daniel Sukniewicz w przewodniku "W dolinie łupawskich megalitów".

Na temat występujących w Polsce megalitów nakręcony został ponad godzinny fabularyzowany film dokumentalny: “Megality - historia sprzed 5500 lat” w reżyserii Krzysztofa Paluszyńskiego. Określanie megalitów piramidami może sugerować powiązania z Egiptem.

- Ale egipskie piramidy i europejskie megality co całkiem inna historia - wyjaśnia w komentarzu dla Geekweeka prof. Jacek Wierzbicki z Wydziału Archeologii UAM. - W dodatku nasze polskie megality są starsze od piramid o co najmniej 1200 lat, a jedyne co je łączy to fakt, że wszystkie te monumentalne budowle były wznoszone z wielkich kamieni jako grobowce przeznaczone dla jednego tylko wyjątkowego człowieka.

***

Bądź na bieżąco i zostań jednym z 89 tys. obserwujących nasz fanpage - polub Geekweek na Facebooku i komentuj tam nasze artykuły!