Co się stało z teleskopem Arecibo? Raport odkrywa przyczyny jego zniszczenia
Zniszczenie teleskopu Arecibo w 2020 roku był wstrząsem dla świata nauki. Teraz, po latach badań, raport komitetu National Academies of Sciences, Engineering, and Medicine ujawnia przyczyny tej katastrofy. Co dokładnie wydarzyło się w Arecibo i jakie są wnioski ekspertów?
Teleskop w Arecibo o średnicy 305 metrów, zbudowany został w 1963 roku w Portoryko i przez wiele lat był największym na świecie urządzeniem do badań astronomicznych, aż do momentu, gdy w 2016 roku prześcignął go chiński teleskop FAST. Arecibo odegrał główną rolę w wielu odkryciach naukowych, m.in. w identyfikacji pierwszego znanego pulsara podwójnego. Jednak jego długowieczna służba nie była wolna od problemów. W 2017 roku teleskop został uszkodzony przez huragan Maria, co jednak nie przeszkodziło mu w dalszym funkcjonowaniu aż do roku 2020.
Zaskakująca przyczyna zniszczenia teleskopu Arecibo
W sierpniu 2020 roku jedna z lin podtrzymujących konstrukcję teleskopu pękła, powodując uszkodzenie głównej czaszy. Mimo prób naprawy i wzmocnienia struktury, w listopadzie tego samego roku doszło do kolejnej awarii, która ostatecznie przesądziła o losie teleskopu. Podjęto decyzję o jego rozbiórce, ale nie spodziewano się, że przyczyny katastrofy okażą się tak nietypowe.
Raport komitetu potwierdza wcześniejsze ustalenia NASA z 2021 roku, które wskazywały na postępujące starzenie się cynku w gniazdach lin. Okazuje się jednak, że do tego zjawiska przyczyniły się unikalne warunki środowiskowe Arecibo, a mianowicie ekspozycja na silne promieniowanie elektromagnetyczne.
Dlaczego promieniowanie elektromagnetyczne doprowadziło do zniszczenia teleskopu?
Eksperci zaproponowali hipotezę, że działanie niskonapięciowego prądu elektrycznego, indukowanego przez silne promieniowanie radiowe teleskopu, przyspieszyło starzenie się cynku w gniazdach. Przez co gniazda pękły nawet pomimo tego, że spełniały wymagania bezpieczeństwa z odpowiednim zapasem.
Zjawisko to, znane jako elektroplastyczność, zwykle obserwowane jest w warunkach laboratoryjnych ze znacznie wyższym prądem, przez co przebiega szybciej. W przypadku Arecibo proces przebiegał powoli, a długotrwałe narażenie na niskonapięciowy prąd doprowadziło do kumulacji uszkodzeń w czasie.
Komitet zaleca dokładniejsze badania nad długoterminowymi skutkami niskonapięciowej elektroplastyczności w cynku oraz bardziej rygorystyczną kontrolę jakości i konserwacji konstrukcji tego typu. Ma to pomóc zapobiegać podobnym katastrofom w przyszłości.
