Deszcze meteorów w 2022 roku. Kiedy noce spadających gwiazd?

Warto zacząć od tego, czym są meteory. To zjawisko świetlne, zachodzące gdy odłamki kosmicznych skał (dla przykładu komet) wpadają w atmosferę ziemską i są poddawane ablacji. Stapiane odłamki są zazwyczaj wielkości ziarna piasku, jednak w konfrontacji z tarciem ziemskiej atmosfery, rozgrzewają gaz dookoła, który przez ułamek sekundy świeci.. Proces ten określamy jako "spadające gwiazdy". Jego częstotliwość zależna jest od przecinania orbity Ziemi z orbitami rojów meteorów. W szczycie tego natężenia mówimy o "nocy spadających gwiazd".

W trakcie kumulacji deszczu meteorów jesteśmy w stanie ujrzeć gołym niebem od kilkudziesięciu do kilkuset spadających gwiazd w ciągu jednej godziny.

Dobrą wiadomością jest fakt, że pokazy zdarzają się kilkanaście razy w ciągu roku. Dlatego też warto spojrzeć na dokładny kalendarz deszczu meteorów i być przygotowanym na nocne widowisko.

Pierwsze w tym roku kosmiczne wydarzenie już jest za nami. Był to deszcz meteorów z roju Kwadrantydów.

Sama nazwa pochodzi od nieistniejącego już gwiazdozbioru Kwadratu Ściennego (obecnie jest to część gwiazdozbioru Wolarza, widocznego w Polsce od zimy do lata). Rój Kwadrantydów aktywny jest w dniach 1-7 stycznia, a jego maksimum przypada na 3 stycznia. To właśnie w tym okresie jesteśmy w stanie ujrzeć gołym okiem blisko 120 meteorów na godzinę.

Na kolejne wydarzenie na niebie będziemy musieli poczekać do wiosny, ponieważ właśnie w dniach 16-25 kwietnia występuje aktywność roju Lirydów (rój związany z kometą Thatchera).

Maksimum przypada na 21-22 kwietnia, więc w tych dniach możemy poświęcić chwilę uwagi na badanie nocnego nieba. Najlepiej zacząć swój seans około godziny 23:00. Lirydy są zjawiskiem o mniejszym natężeniu, gdyż w trakcie maksymalnej fazy przypada około 18 meteorów na godzinę, lecz z uwagi na ich spektakularność, warto je obserwować.

Na początku maja czeka nas kolejne kosmiczne show. Tym razem niebo zdominuje rój meteorów pochodzący z gwiazdozbioru Wodnika - Eta Akwarydy. Zjawisko to widoczne jest od 19 kwietnia do 28 maja, lecz jego maksimum przypada na 4-6 maja.

Zazwyczaj w tym okresie możemy ujrzeć około 60 meteorów na godzinę, ale zdarzają się lata, w których jest ich nawet 80. Pod koniec maja również możemy zobaczyć meteory z roju Camelopardalidów (apogeum w dniach 23-24 maja). W przypadku tego roju nie jesteśmy w stanie określić dokładnej ilości widocznych meteorów. Wiadomo natomiast, że w przeszłości zarejestrowano od 100 do nawet 400 odłamków na godzinę.

Czerwiec to powrót do gwiazdozbioru Wolarza. Tym razem pod koniec czerwca i na początku lipca, swoją aktywność ma rój zwany jako Czerwcowe Bootydy. Jego szczyt przypada na okres 27-28 czerwca i tak samo jak w przypadku Camelopardalidów, jego aktywność jest zmienna. Rój posiada jedną cechę wspólną z poprzednikiem - osiąga prędkość zaledwie 18 km/h, dzięki czemu dokładniej można ujrzeć cały proces ablacji.

Okres letni również dostarczy wrażeń. Czekają na nas zarówno skromniejsze, jak i jedno z większych wydarzeń w całym roku. W pierwszej części wakacji, dokładnie od 12 do 19 sierpnia, swoją aktywność wykazuje rój wylatujący z gwiazdozbioru Wodnika - Południowe delta Akwarydy. Intensyfikacja roju następuje 28 lipca, a obfitość to około 20 meteorów na godzinę.

Inaczej jest w sierpniu. To właśnie wtedy mamy do czynienia z najpopularniejszym ze wszystkich deszczem spadających gwiazd. Chodzi o Perseidy, które zawdzięczają nazwę gwiazdozbiorowi Perseusza, z którego wylatują. Jest to jeden z najbardziej regularnych rojów, który przecina się z Ziemią pomiędzy 17 lipca, a 24 sierpnia. Maksimum następuje w nocy z 12 na 13 sierpnia. Jest to jeden z trzech zbiorów w ciągu roku, który osiąga aktywność w wysokości około 100 meteorów na godzinę.

Wrzesień nie daje nam żadnych "gwiezdnych" atrakcji do zobaczenia. Natomiast październik nadrabia te zaległości, dając nam dwa deszcze meteorów. Pierwszy z nich - rój Drakonidów z gwiazdozbioru Smoka swoją aktywność ma w dniach 6-10 października.

Dokładnie w połowie tego czasu, czyli 8 października następuje jego apogeum. To jeden z kilku rojów, który co roku występuje ze zmienną maksymalną ilością meteorów na godzinę. Rekord zarejestrowano w 1933 roku, gdyż wtedy Drakonidy osiągnęły ilość 350 meteorów na minutę!

Kolejną październikową atrakcją będzie pojawienie się Orionidów. Ten rój związany z kometą Halleya widoczny jest pomiędzy 2 października, a 7 listopada. Największe szanse na ujrzenie roju Orionidów następują 21 października. Nie jest to duży rój, gdyż jego ZHR (Zenitalna liczba godzinna - liczba meteorów na godzinę) wynosi zaledwie 20-30, w zależności od roku.

Od 10 do 23 listopada swoją aktywność ma rój Leonidów, usytuowanych w pobliżu gwiazdy podwójnej Gamma Leonis. Jest to najszybszy rój meteorów, który osiąga prędkość nawet do 72 km/h. Maksymalny moment roju następuje 17-18 listopada, lecz nie możemy być pewni, jak dużo meteorów będziemy w stanie ujrzeć w trakcie godziny. W przypadku tego roju jest duża zmienność, aczkolwiek w przeszłości to właśnie on robił najbardziej spektakularne "show" na niebie. Największą obfitość roju odnotowano w 1966 roku. Oszacowano, że leciało wtedy około 140 tysięcy meteorów na godzinę.

W ostatnim miesiącu roku dostajemy natomiast trzeci pod kątem wysokiego ZHR rój. Chodzi tutaj o Geminidy, które są widoczne w dniach 4-17 grudnia. Geminidy związane są z jedną z najjaśniejszych gwiazd w gwiazdozbiorze Bliźniąt - Kastorem. Szczyt roju przypada na 13-14 grudnia i to właśnie w tym czasie jesteśmy w stanie ujrzeć około 120 meteorów na godzinę. Raekord Geminidy osiągnęły w 2004 roku, kiedy to zarejestrowano pomiędzy 126, a 134 meteorów na godzinę.

Pod koniec roku, w okresie okołoświątecznym otrzymujemy ostatni pokaz "spadających gwiazd". 17-26 grudnia to czas Ursydów, roju znajdującego się w gwiazdozbiorze Małej Niedźwiedzicy. Najlepszy jego okres funkcjonowania jest w nocy 22-23 grudnia.

To rój, którego maksymalne ZHR wynosiło 170. Niestety współcześnie najwyższy wynik Ursydów to około 10 meteorów na godzinę.

Czytaj także:

Taurydy - niesystematyczny rój meteorów

Z czego składają się meteoryty?

Zobacz video: