Tajemnicze ciemne wzgórza na Saharze. Astronauta uchwycił je z ISS

Gdy astronauta na pokładzie ISS skierował obiektyw na południową Mauretanię, uchwycił krajobraz, który wygląda jak kadr z innej planety. Na pustyni widać trzy ciemne wzgórza o płaskich wierzchołkach. Te czarne stoliwa (czasem możecie spotkać też nazwę angielską - mesy) tworzą dość osobliwy układ, który wpływa na powstawanie wydm i zaznacza na piasku wyraźny ślad przeszłości sięgającej ery paleozoicznej, czyli jeszcze tej sprzed epoki dinozaurów.

Wzgórza leżą kilkanaście kilometrów od miasteczka Guérou i powstały z potężnego bloku piaskowca sprzed setek milionów lat. Z czasem wiatr i woda w wyniku erozji rozbiły go na mniejsze elementy, pozostawiając trzy wyraźnie wyodrębnione formy o ścianach wznoszących się 300-400 metrów ponad równinę. Ich ciemny kolor nie ma nic wspólnego z wulkanizmem. To efekt cienkiej, czarnej powłoki bogatej w tlenki manganu i żelaza, która powstaje na skałach w suchym klimacie przez tysiące lat.

Gdy spojrzymy na zdjęcie z ISS, od razu rzuca się w oczy kontrast między stroną wschodnią i zachodnią. Po stronie nawietrznej, czyli tam, skąd wieją przeważające wiatry, piasek osiada i tworzy jasne, żółtawe wydmy. Najbliżej skał gromadzą się wydmy ruchome, układające się wzdłuż stromych ścian form. Dalej pojawiają się klasyczne barchany (rodzaj wydm charakterystycznych dla suchego klimatu, w której jako pierwsze przesuwają się ramiona), o charakterystycznym zakrzywionym kształcie przypominającym rogi.

Zachodnia strona to zupełnie inna historia. Tutaj nie ma wydm, bo gdy wiatr przeciska się między wzgórzami, powstają szybkie wiry powietrzne. Zamiast gromadzić piasek, unoszą go i wywiewają, tworząc coś w rodzaju pustynnego "tunelu aerodynamicznego".

Choć stoliwa spotyka się w wielu miejscach na Ziemi (w Polsce stoliwa górskie występują w Górach Stołowych), Sahara ma ich wyjątkowo dużo. Co ciekawe, podobne formy pojawiają się też na Marsie, gdzie przez miliardy lat rzeźbił je wiatr.

Źródła: NASA EarthObservatory, LiveScience