Polak na tropie kosmicznego pyłu. Przełomowe odkrycie
Międzynarodowy zespół naukowców z udziałem polskiego badacza zidentyfikował do tej pory nieznane źródło kosmicznego pyłu. Dr Mariusz Gromadzki z Obserwatorium Astronomicznego Uniwersytetu Warszawskiego dołożył swoją cegiełkę do przełomowego odkrycia, które opisane zostało na łamach prestiżowego czasopisma „Nature Astronomy”.
Polak pomógł zidentyfikować nieznane do tej pory źródło kosmicznego pyłu
Jak czytamy na stronie Uniwersytetu Warszawskiego, dr Mariusz Gromadzki z Obserwatorium Astronomicznego UW wziął udział w badaniach prowadzonych przez międzynarodowy zespół naukowców. Owocem tej współpracy jest zidentyfikowanie nieznanego wcześniej źródło kosmicznego pyłu.
Okazuje się, że pył powstaje również podczas eksplozji supernowej typu Ia w wyniku interakcji wyrzuconej materii z otaczającym ją gazem okołogwiezdnym. Do tej pory znane były dwa źródła pyłu kosmicznego. Powstawał on w atmosferach chłodnych gwiazd oraz w wyniku wybuchu supernowych typu II, które są następstwem zapadania się supermasywnych gwiazd.
Wyniki badań zostały opublikowane w czasopiśmie „Nature Astronomy”.
Pył kosmiczny i jego pochodzenie
Pył kosmiczny to nic innego jak materia wypełniająca przestrzeń kosmiczną. Złożony jest z mikroskopijnych cząstek o wielkości od kilku atomów. W zależności od tego, jaką przestrzeń wypełnia pył, wyróżnia się jego kilka rodzajów: międzygalaktyczny, międzygwiezdny, międzyplanetarny i okołoplanetarny czy wszelkiego rodzaju chmury pyłowe.
Do tej pory naukowcom udało się zidentyfikować dwa źródła powstawania pyłu kosmicznego. Jest on produktem ubocznym wybuchu supernowych typu II bądź powstaje w atmosferach chłodnych gwiazd. Obserwacje pyłu kosmicznego są niezwykle trudne, ponieważ pył nieustannie ewoluuje. Z drugiej jednak strony badanie tych procesów daje wgląd w przemiany zachodzące we wszechświecie. Teraz międzynarodowy zespół z udziałem dr. Mariusza Gromadzkiego odkrył, że pył kosmiczny powstaje prawdopodobnie również w wyniku eksplozji supernowych typu Ia.
Supernowa typu Ia źródłem pyłu kosmicznego
Supernowe typu Ia charakteryzują się tym, że w ich widmie brak linii wodoru i tlenu, za to wykazują silne linie absorpcyjne krzemu. Powiązane są z eksplozjami białych karłów w układzie podwójnym. Badania trwały ponad trzy lata. W tym czasie badacze przyglądali się dokładnie supernowej SN 2018evt.
Wraz z gwałtownym spadkiem jasności obiektu w zakresie widzialnym stopniowo stawał się on jaśniejszy w świetle podczerwonym. Jest to wyraźna oznaka, że po przejściu szoku wygenerowanego podczas eksplozji supernowej w gazie nagromadzonym tam przed wybuchem nastąpiło jego gwałtowne ochłodzenie i zaczął tworzyć się pył. Jest to pierwszy przypadek zaobserwowania gwałtownego formowania się pyłu w gazie wokół supernowej typu Ia.
Do przeprowadzenia obserwacji użyto kilku teleskopów umiejscowionych w różnych miejscach globu. Głównym instrumentem był 3.54-metrowy teleskop NTT znajdujący się w Europejskim Obserwatorium Południowym (ESO) na wzgórzu La Silla w Chile.
