Równonoc wiosenna i równonoc jesienna. Dwa wyjątkowe dni w roku
Równonoc występuje dwa razy w roku, ale dzień i noc wbrew nazwie nie trwają tyle samo. Zazwyczaj wiązana jest z pierwszym dniem kalendarzowej wiosny, wyznacza moment kultu i jest ważnym momentem w kulturze niektórych krajów.
- Ziemia krąży wokół Słońca po orbicie i jednocześnie nachylona jest pod kątem około 23,5 stopnia.
- To powoduje szereg następstw, m.in. występowanie pór roku, zmiana wysokości górowania Słońca i kąta padania promieni słonecznych czy zmiana miejsca wschodu i zachodu Słońca na linii horyzontu w ciągu roku.
- Dwa razy w roku promienie słoneczne padają pod kątem prostym na zwrotniki Raka i Koziorożca i wówczas mamy przesilenia: letnie i zimowe oraz na równik — wtedy oświetlona jest cała półkula i występuje zjawisko równonocy: wiosennej albo jesiennej.
Równonoc wiosenna i jesienna. Ile trwa dzień i noc?
Na całej kuli ziemskiej Słońce wschodzi na wschodzie i zachodzi na zachodzie. Jednak w związku z nachyleniem Ziemi przez pół roku Słońce przesuwa się bardziej na północ lub południe. W lipcu lepiej oświetlona jest półkula północna, w grudniu południowa. Dwa razy w roku - w marcu i we wrześniu - Ziemia nachylona jest tak, że Słońce znajduje się bezpośrednio nad równikiem. Jednak dzień i noc nie są idealnie równe. Nie trwają po 12 godzin.
Podczas równonocy dzień trwa nieco dłużej niż noc. To zasługa atmosfery, która rozprasza promieniowanie słoneczne, zanim jeszcze je zobaczymy i po zachodzie. Czyli Słońce jest jeszcze lub już pod linią horyzontu, ale światło dociera do powierzchni Ziemi.
W równonoc i przez kilka dni przed i po równonocy długość dnia będzie wynosić od około 12 godzin i 6 i pół minuty na równiku, do 12 godzin i 8 minut na 30 stopniach szerokości geograficznej, do 12 godzin i 16 minut na 60 stopniach szerokości geograficznej.
Kiedy dzień i noc są równe?
W języku angielskim termin równonoc określa się mianem equinox, po francusku équinoxe, a hiszpańsku - equinoccio. Terminy te pochodzą od łacińskich słów "aequus" (równy) i "nox" (noc).
Jest również podobne określenie - equilux (fr. équilux, niem. Äquilux) oznaczający "równe światło“. To czas kiedy rzeczywiście dzień i noc są równe. Zjawisko to występuje kilka dni przed równonocą wiosenną i kilka dni po równonocy jesiennej.
Kiedy jest równonoc wiosenna i równonoc jesienna w 2023 roku?
Zjawisko równonocy może nieznacznie różnić się w zależności od roku, występuje około 20 marca i 23 września. Przesunięcia wynikają z tego, że ziemski rok nie trwa idealnie 365 dni (jest dodatkowe 6 godzin, które kumuluje się co roku i powoduje przesunięcie, a raz na 4 lata dodaje jeden dzień). Zmienia się również nachylenie Ziemi, co również zmienia czas równonocy.
Równonoce wyznaczają astronomiczny początek wiosny lub jesieni (w zależności od półkuli). W 2023 roku była 20 marca o godzinie 22:24 czasu polskiego (21:24 UTC). Z kolei ta jesienna nastąpi o 8:50 czasu polskiego (2:50 EDT) 23 września.
Związek równonocy z kulturą i wierzeniami
Ludzkość od tysięcy lat patrzy w niebo, śledząc ruchy Słońca i gwiazd. Często równonoc była włączana do tradycji kulturowych i religijnych. Dla starożytnych cywilizacji nie był to wyłącznie początek kolejnej pory roku, ale zjawisko, które dyktowało, kiedy należy siać, sadzić i zbierać plony.
W Japonii równonoc wiosenna (shunbun-no hi 春分の日) i jesienna (shūbun no hi) są świętami państwowymi (kokumin no shukujitsu 国民の祝日) od 1948 roku, podczas których tradycyjnie upamiętnia się i oddaje cześć zmarłym przodkom i bliskim. Często shunbun-no hi zbiega się z zakończeniem roku szkolnego, który w Japonii kończy się w marcu, a zaczyna w kwietniu. Święto równonocy zbiega się z początkiem kwitnienia wiśni w regjonie Kantō.
W hinduskim kompleksie świątynnym Angkor Wat w Kambodży wybudowanym w latach 1113-1150 Słońce podczas równonocy wschodzi bezpośrednio nad centralną świątynią.
Niezwykle ciekawe zjawisko występuje w świątyni Majów w Chichén Itzá w Meksyku, znanej jako Świątynia Kukulcana. To obiekt kultu poświęcony wężowemu bogu. Podczas równonocy promienie słoneczne wyglądają, jakby wąż schodził po świątyni, podróżując do świata podziemnego. Według badań opublikowanych w 2018 roku obiekt wybudowany został między VIII a XII wiekiem.
