Środki czystości mogą uodpornić bakterie na antybiotyki
Czyszczenie domu ma zapewnić nam nie tylko efekt wizualny, ale także pozbyć się niechcianych drobnoustrojów. Prawdopodobnie nigdy jednak byśmy nie pomyśleli, że dzięki temu uodpornimy je na antybiotyki.
Większość bakterii pod wpływem środków czystości ginie. Okazuje się jednak, że pozostałości chemikaliów mogą powodować niepożądany skutek - uodpornienie śmiercionośnych drobnoustrojów na antybiotyki.
Biocydy, do których zaliczane są środki dezynfekcyjne i antyseptyczne, powszechnie stosuje się w gospodarstwach domowych, zakładach produkcyjnych oraz szpitalach. Badania laboratoryjne wskazują jednak, że mogą one powodować odporność na antybiotyki. Wywierają presję na bakterie, przez co ewoluują tak, że stają się mniej podatne na leki.
Badacze analizowali wpływ stosowanych środków na mikroorganizmy w warunkach laboratoryjnych. Skupili się na bakterii Acinetobacter baumannii, która żyje w glebie i wodzie, ale zwykle nie jest szkodliwa dla zdrowych ludzi. Jest jednak zagrożeniem dla osób z osłabionym układem odpornościowym, a w szpitalach przedostać się do organizmów pacjentów przez otwarte rany. A. baumannii może być przyczyną wielu poważnych chorób, takich jak: zapalenie płuc czy zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych.
Naukowcy podczas eksperymentów zmodyfikowali bakterie tak, aby określić, które geny pomagają im przetrwać po zastosowaniu różnych środków czyszczących. Według badaczy biocydy zakłócają aktywność elektryczną w ich błonach komórkowych, co powoduje ich eliminację. Jeżeli jednak stężenie środków będzie zbyt małe, nie zabije to bakterii, ale zamiast tego je... wzmocni.
W 7 na 10 przypadków środków czyszczących niski poziom stosowanego produktu był wystarczający, aby nieco uszkodzić błonę komórkową, ale nie był w stanie ich zabić. Jednocześnie spowodował, że antybiotyki skierowane do wnętrza komórek miały trudność z przedostaniem się. Nie mają one jednak wpływu na antybiotyki działające na otoczkę komórkową. Te nadal skutecznie zabijają bakterie.
Choć wszystkie testy były przeprowadzone w warunkach laboratoryjnych, a nie w warunkach szpitalnych, to autorzy sugerują, że nadszedł czas na szersze poruszenie tematu "zarządzania środkami biobójczymi". Głównym problemem do rozwiązania miałoby być ustalenie, jak zmniejszyć pozostałości biocydów w środowisku wewnętrznym po czyszczeniu.
Literatura źródłowa: Li, L., Short, F.L., Hassan, K.A. et al. Systematic analyses identify modes of action of ten clinically relevant biocides and antibiotic antagonism in Acinetobacter baumannii. Nat Microbiol (2023). https://doi.org/10.1038/s41564-023-01474-z
