​Testy na COVID-19: PCR, antygenowy, serologiczny. Czym się różnią i który wykonać?

Podczas niedawnej konferencji prasowej, premier Mateusz Morawiecki powiedział, że "od 27 stycznia będą darmowe testy antygenowe w każdej aptece". Minister zdrowia - Adam Niedzielski - doprecyzował tę deklarację, że rząd pracuje, aby "dostępność testowania była możliwa w każdej aptece w Polsce". Wszystko po to, aby każda osoba, która źle się czuje, mogła wejść do apteki i wykonać test antygenowy. Słowem kluczem jest tu sam rodzaj testu - wspomniany antygenowy. Czy jest on "gorszy" od dużo bardziej specjalistycznego testu PCR? Jakie są główne różnice?

Wszystkie testy powszechnie stosowane w diagnostyce COVID-19 bazują na trzech strategiach: identyfikacji wirusowego materiału genetycznego - testy PCR; wykrywaniu białek strukturalnych wirusa - testy antygenowe oraz rozpoznawaniu przeciwciał specyficznych dla antygenów SARS-CoV-2 - testy serologiczne. Nie ma "lepszych" i "gorszych" testów, są tylko te mniej i bardziej czułe.

Nie jest tajemnicą, że najbardziej zaawansowane są testy wykrywające RNA wirusa SARS-CoV-2 metodą odwrotnej transkrypcji i łańcuchowej polimerazy w czasie rzeczywistym, czyli po prostu RT-PCR (ang. Reverse Transcription and real-time Polymerase Chain Reaction).

Test PCR opiera się na badaniu wydzieliny z nosogardzieli - wykorzystując metodę PCR, analitycy powielają pobrane z ciała pacjenta cząsteczki RNA wirusa, a następnie identyfikują je za pomocą sond genetycznych. Ta metoda jest najbardziej czuła ze wszystkich i pozwala na wykrycie nawet niewielkich ilości patogenu. Zgodnie z obowiązującym stanem wiedzy, SARS-CoV-2 jest wykrywalny już 3 dni przed pojawieniem się objawów choroby. Trzeba jednak pamiętać, że metoda ta wykrywa także nieaktywne i uszkodzone wiriony, więc dodatne wyniki mogą występować nawet u ozdrowieńców do 6 tygodni po przebytym COVID-19.

Trzeba pamiętać, że pobranie wymazu z nosogardzieli nie jest łatwe - może być wykonane tylko przez odpowiednio wykwalifikowaną osobę, bo w przeciwnym wypadku, można zrobić krzywdę pacjentowi. W związku z tym, ten rodzaj testów jest dostępny tylko w wybranych placówkach lub punktach testowania drive-thru.

Testy antygenowe są znacznie prostsze w przeprowadzeniu, ale zarazem mniej czułe od testów PCR. Ich zadaniem jest wykrycie konkretnych antygenów (białek) SARS-CoV-2, które są obecne w materiale pochodzącym z dróg oddechowych. Dodatni wynik testu antygenowego świadczy o obecności wirusa w drogach oddechowych - kiedy dana osoba jest już chora i zaraża. Da się to ustalić zazwyczaj 5-7 dni po wystąpieniu pierwszych objawów.

Testy antygenowe są szeroko stosowane w warunkach, gdy pacjent nie może sobie pozwolić na oczekiwanie na wyniki testu PCR. Co więcej, samo badanie nie wymaga specjalistycznych umiejętności i sprzętu, więc może zostać wykonane np. przez farmaceutę. Właśnie tego typu testy mają być dostępne w aptekach.

Trzeba pamiętać, że negatywny wynik testu antygenowego u osoby z objawami COVID-19 nie oznacza, że jest się zdrowym. Lekarze zazwyczaj zalecają w takich sytuacjach wykonanie dodatkowego testu PCR.

Czytaj także: Darmowe testy na COVID-19 w aptekach. Wszystko, co musisz wiedzieć

Testy serologiczne nie identyfikują elementów wirusa, a produkty reakcji odpornościowej na infekcję SARS-CoV-2. Wykrywają one we krwi specyficzne dla wirusa przeciwciała należące do klas IgM, IgA i IgG. Ich obecność w badanej próbce świadczy o tym, że dana osoba miała kontakt z patogenem, ale niekoniecznie jest chora. Można zatem stwierdzić, że testy te są najmniej czułe spośród wymienionych.

Testy serologiczne sprawdzają się najbardziej nie w diagnostyce potencjalnych przypadków zachorowań na COVID-19, a do wykrywania ozdrowieńców. Test serologiczny odpowie na pytanie - czy mamy w organizmie przeciwciała anty-SARS-CoV-2, więc czy w przeszłości chorowaliśmy na COVID-19. Wyróżniamy testy ilościowe i testy jakościowe, które oferują nieco inne wyniki.

Odmianą testu serologicznego jest test immunochromatograficzny, który wykrywa przeciwciała we krwi. Jest jednak najmniej czuły ze wszystkich wymienionych, więc lekarze zalecają jego stosowanie jako prostego testu przesiewowego.

O tym, jaki test na COVID-19 wybrać, powinien zadecydować lekarz. Decyzja powinna być oparta tym, kiedy doszło do kontaktu z koronawirusem i czy mamy objawy choroby. Największą czułość ma test PCR, ale również test antygenowy pozwoli odpowiedzieć na pytanie, czy jesteśmy chorzy. 

Test PCR powinno się wykonać w przypadku podejrzenia kontaktu z osobą chorą na COVID-19, gdy nie chcemy zarażać innych i przewidujemy, że infekcja może pojawić się także u nas (jeszcze przed wystąpieniem objawów). Jest to test odpowiedni dla osób, które potrzebują L4 lub planują podróże do innych krajów. Z kolei test antygenowy będzie odpowiedni dla pacjentów z symptomami wskazującymi na COVID-19, które chcą dowiedzieć się, czy nie zarażają.