Zagadkowe "Koło Duchów" nie jest tym, czym się wydawało

Nowe badanie przeprowadzone przez uczonych z Uniwersytetu w Tel Awiwie i Uniwersytetu Ben-Guriona zmieniają podejście do rozumienia zagadkowej pradawnej konstrukcji - słynnego stanowiska Rujm el-Hiri (znanego jako "Koło Duchów" lub "Stonehenge Wschodu") na Wzgórzach Golan w Syrii.

Składająca się z ponad 42 tys. bazaltowych skał budowla datowana jest przez archeologów na wczesną epokę brązu (ok. 3000-2700 p.n.e.). Skały ułożone są w koncentryczne kręgi, a w centrum założenia znajduje się kilkumetrowy kopiec, uznawany za grobowiec. Funkcja całego obiektu stanowi jednak zagadkę. Wpływają na to fakt, że na terenie założenia nie odnaleziono zbyt wielu zabytków oraz to, że na Bliskim Wschodzie w zasadzie nie ma podobnych budowli.

Rozmiar i położenie tego miejsca na szerokim płaskowyżu sprawia, że aby przyjrzeć się całości założenia, konieczna jest perspektywa z lotu ptaka. Do tej pory największym powodzeniem na temat funkcji zagadkowej budowli cieszyła się koncepcja wskazująca, że było to starożytne obserwatorium astronomiczne. Teraz badacze obalili tę teorię.

Na podstawie analizy geomagnetycznej i rekonstrukcji tektonicznej naukowcy ustalili, że ruch geodynamiczny, który trwał ponad 150 milionów lat, ze średnią szybkością 8-15 mm rocznie, spowodował znaczące przesunięcia w ziemi, obracając ją i zmieniając jej orientację przez tysiąclecia.

- To odkrycie podważa powszechnie przyjętą teorię, że budowla służyła jako obserwatorium astronomiczne, gdyż pierwotny układ ścian i wejść nie odpowiada obserwacjom nieba, jak wcześniej zakładano - informują badacze.

Badanie nie tylko neguje przekonanie, jakoby Rujm el-Hiri było obserwatorium astronomicznym, ale też po raz pierwszy dostarcza kompleksowego mapowania krajobrazu archeologicznego założenia z wykorzystaniem satelitów oraz innych zaawansowanych metod badawczych.

W okolicy udokumentowano np. dziesiątki pozostałości budowli wzniesionych przez ludzi w tym samym okresie, co "Koło Duchów". Część z nich powiązano z działalnością rolniczą i pasterską. Inne to kurhany - "niektóre były prawdopodobnie wykorzystywane jako magazyny, schronienia lub mieszkania, oprócz ich tradycyjnej roli jako miejsc pochówku", wskazują badacze.

Czym więc jest "Stonehenge Wschodu", skoro teoria o jego funkcjach astronomicznych upadła? Badacze nie potrafią wskazać jednoznacznej odpowiedzi. Podkreślają, że konieczne są dalsze interdyscyplinarne badania, które będą łączyć dane archeologiczne, geofizyczne i inne, w celu lepszego zrozumienia pochodzenia i przeznaczenia tego założenia.

Wyniki badań udostępniono na łamach czasopisma naukowego "Remote Sensing".