Jak ciepło zabija? Niebezpieczeństwa związane z upałami
Wzrost temperatury otoczenia może mieć tragiczne skutki dla ludzkiego organizmu. Udar cieplny to nie tylko zagrożenie dla serca, ale także dla narządów wewnętrznych, które mogą przestać działać prawidłowo w wyniku ekstremalnego ciepła. Ochrona przed upałem i odpowiednie nawadnianie to kluczowe działania, które mogą zabezpieczyć przed fatalnymi skutkami wysokich temperatur.
Temperatura ciała człowieka w stanie spoczynku wynosi zazwyczaj 36,6 stopni Celsjusza. Od udaru cieplnego dzielą nas zaledwie cztery stopnie.
Jak zabija ciepło?
Póki nasz organizm jest cieplejszy od temperatury otoczenia, łatwiej się schładza, wydzielając parę wodną oraz energię, ponieważ ciepło przenika z ciała do chłodniejszego środowiska.
Ollie Jay, profesor zajmujący się zagadnieniami ciepła i zdrowia na Uniwersytecie w Sydney w Australii, tłumaczy, że upał zazwyczaj zabija po cichu. Najczęściej pierwszym podejrzanym jest udar cieplny, czyli krytyczny wzrost temperatury ciała, powodujący niewydolność wielu narządów, a w konsekwencji śmierć.
Dzieje się tak, kiedy wewnętrzna temperatura ciała staje się nagle zbyt wysoka. Wtedy nasz organizm przekierowuje przepływ krwi w stronę skóry, aby ją schłodzić, przez co krew i tlen nie dociera m.in. do żołądka czy jelit, jednak to obciążenie serca, szczególnie u osób z problemami układu krążenia, jest znacznie bardziej niebezpieczne. Kiedy krew napływa do skóry, powoduje spadek ciśnienia krwi, więc serce zaczyna pompować jej więcej, aby zapobiec omdleniu - przez to nadwyręża się organ, który może nie dać sobie z tym rady.
Również odwodnienie stanowi duży problem. Kiedy się pocimy, tracimy płyny do stopnia, który może poważnie nadwyrężyć nerki - i mało osób zdaje sobie sprawę z tego zagrożenia.
Odwodnienie może prowadzić do szoku, powodującego zatrzymanie czynności narządów z powodu braku krwi, tlenu i składników odżywczych - a to prowadzi do drgawek i śmierci, jak mówi dr Renee Salas, profesor zdrowia publicznego na Uniwersytecie Harvarda i lekarz oddziału ratunkowego w Massachusetts General Hospital.
Mózg także zostaje zaatakowany przez nadmierne ciepło. Pojawia się dezorientacja, jednak ciężko ją u samego siebie zauważyć, oraz problemy z myśleniem.
W jaki sposób pomaga się pacjentom z udarem?
Podczas udaru liczą się minuty, a pierwsze pół godziny jest kluczowe, dlatego personel medyczny stara się schłodzić pacjenta m.in. poprzez zanurzenie w zimnej wodzie. To najlepsza opcja, jednak nie zawsze jest dostępna, dlatego posiłkują się również pompowaniem dożylnie chłodnych płynów, zimnymi okładami i chłodzącymi matami, na których kładą ofiarę ciepła.
Jak się zabezpieczyć przed upałami?
Nawet lekka aktywność fizyczna, taka jak praca czy ćwiczenia, jest niebezpieczna przy upałach. Najlepszą porą na spacery są poranki i późne wieczory. Przez cały dzień trzeba się regularnie nawadniać, najlepiej wodą mineralną lub elektrolitami, które pomogą w odzyskaniu wypoconych minerałów.
Jeśli temperatura otoczenia będzie wyższa niż w ciele, najlepszym wyjściem są klimatyzatory. Pomocne będą również chłodne prysznice i okłady pod pachami.
