Nowe badanie ujawnia katastrofalne skutki El Niño
Korzystając z obrazów satelitarnych i danych z pożarów, naukowcy wykazali związek między El Niño a ryzykiem występowania pożarów w Amazonii. Teraz chcą stworzyć narzędzie, które może pomóc w przyszłości ocenić ryzyko wystąpienia groźnych zdarzeń. Będzie można z niego korzystać w różnych regionach świata.
Amazonia kojarzy nam się z bujną roślinnością, dużą wilgotnością i codziennymi opadami. Jednak w ostatnich dekadach antropogeniczne pożary lasów w istotnym stopniu zmieniły dynamikę wzrostu roślinności w całym regionie. Naukowcy uważają, że działania człowieka prowadzą do rozprzestrzeniania się pożarów, a ich eskalacji sprzyjają warunki klimatyczne.
Lasy Amazonii każdego roku trawią dziesiątki tysięcy pożarów
Tylko w 2024 r. łączna liczba pożarów odnotowanych w brazylijskiej Amazonii od stycznia do 20 listopada jest najwyższa od 2010 r. — 132 211 w ciągu niecałych 11 miesięcy, zgodnie z danymi brazylijskiego Narodowego Instytutu Badań Kosmicznych. Z kolei Laboratorium Zastosowań Satelitarnych Środowiskowych Federalnego Uniwersytetu w Rio de Janeiro wskazuje, że około 128 tys. km kw biomu zostało już spalonych w tym roku, co stanowi obszar równy terytorium Anglii.
— Postanowiliśmy zbadać wpływ suszy meteorologicznej i hydrologicznej na pożary w Amazonii, zwracając uwagę na rolę wód gruntowych i zdarzeń El Niño, w ramach projektu SACRE, który koncentruje się bardziej na obszarach miejskich, ale także na obszarach wiejskich i lasach. I udało nam się wykazać ten związek — mówi profesor Bruno Conicelli z Instytutu Geonauk na Uniwersytecie w São Paulo
SACRE, jeden z największych projektów badań stosowanych nad zasobami wodnymi w Brazylii, koncentruje się na wodach gruntowych i ma na celu zmniejszenie podatności miast i obszarów wiejskich na kryzysy związane z globalną zmianą klimatu.
El Niño zwiększa ryzyko pożarów w Amazonii. Badania potwierdzają
Aby scharakteryzować suszę hydrologiczną, naukowcy porównali obrazy satelitarne z danymi dotyczącymi nasilenia suszy w badanych lokalizacjach. Okazało się, że największe obszary spalone zbiegły się z regionami, które doświadczyły suszy podczas ekstremalnych zjawisk El Niño w latach 2015-2016. Obserwowane wówczas zjawisko było jednym z najsilniejszych w historii.
El Niño charakteryzuje się zmianą ocieplenia powierzchni Oceanu Spokojnego z powodu spadku intensywności pasatów. Wzory cyrkulacji atmosferycznej nad Pacyfikiem ulegają zmianie wraz ze zmianą rozkładu wilgotności i temperatur w różnych częściach planety. Dotychczasowe raporty wskazują, że częstotliwość i intensywność tego zjawiska będzie rosła w najbliższych latach.
Wiemy, że pożary w Amazonii mają antropogeniczne pochodzenie. Jednak gdy odnotowano bardziej intensywne El Niño, jak miało to miejsce w 2016 r., które badaliśmy i ponownie w 2024 r., susze meteorologiczne i hydrologiczne w lesie stają się poważniejsze. W takich warunkach roślinność jest w dużym stopniu zależna od wód gruntowych, aby przetrwać. Mniejsze drzewa, z płytszymi korzeniami, jako pierwsze cierpią z powodu braku wody
Środowisko naukowe w coraz większym stopniu stara się zrozumieć El Niño i jego przyrodnicze skutki. Niedawno opublikowano pierwszy raport State of Wildfires dotyczący tego zjawiska w latach 2023-2024, który wskazywał na zwiększoną wówczas intensywność pożarów. Warunki pogodowe wpływały na 68 proc. zdarzeń, w dalszej kolejności wskazywano na wylesianie, rolnictwo i fragmentacje naturalnych krajobrazów.
Teraz brazylijscy naukowcy opracowują indeks ryzyka pożarów dostosowany do regionu Amazonii. Będzie on obejmował zarówno wskaźniki meteorologiczne (związane z opadami deszczu), jak i wskaźniki hydrologiczne (woda w glebie, rzekach, warstwach wodonośnych i innych rezerwach). Istotne jest to, że model ten będzie można zastosować również do innych ekosystemów.
Literatura: Toledo N., Moulatlet G., Gaona G., Valencia B., Hirata R., Conicelli B., Dynamics of meteorological and hydrological drought: The impact of groundwater and El Niño events on forest fires in the Amazon, Science of The Total Environment, Vol. 954, 2024, 176612, ISSN 0048-9697, https://doi.org/10.1016/j.scitotenv.2024.176612
