Pod Afryką wykryto superpióropusz magmy. To on rozdziera kontynent

Wschodnia Afryka to miejsce o wyjątkowej aktywności geologicznej. To właśnie tutaj Afrykański System Ryftowy (EARS) rozciąga się na tysiące kilometrów, zapowiadając proces, który może podzielić kontynent na dwie części. Przez lata naukowcy spierali się, co napędza to zjawisko. Najnowsze badania wskazują jednoznacznie: "winny" jest gigantyczny superpióropusz magmy, którego korzenie sięgają granicy jądra i płaszcza Ziemi.

Wbrew wcześniejszym teoriom, według których Afrykę rozrywają dwa płytsze, niezależne pióropusze magmy, nowe dane sugerują istnienie jednego ogromnego źródła. Zespół prof. Fina Stuarta z Uniwersytetu w Glasgow przeanalizował stosunki izotopów gazów szlachetnych uwięzionych w magmie. Te izotopy, zwłaszcza porównanie neonu-21 do neonu-22, pozwalają zajrzeć głęboko w historię i strukturę wnętrza Ziemi, bo na dużych głębokościach nie ulegają one rozproszeniu.

Badacze porównali próbki z pól geotermalnych w kenijskim Menengai oraz ze źródeł w rejonie Morza Czerwonego i Malawi. W każdym przypadku stosunek izotopów był uderzająco podobny, co wyklucza przypadek. Oznacza to, że magma pochodzi z jednego, głębokiego źródła - nie z kilku rozproszonych. Co więcej, skład izotopowy przypomina ten znany z Hawajów, klasycznego przykładu pióropusza z głębokiego płaszcza.

- Nasze badania sugerują, że gigantyczna, gorąca bryła skał z pogranicza jądra i płaszcza znajduje się pod Afryką Wschodnią. To ona rozdziera płyty i unosi kontynent setki metrów powyżej poziomu, jaki miałby bez niej - powiedział prof. Stuart w oświadczeniu.

To odkrycie tłumaczy nie tylko powstawanie ryftu, ale także jego potęgę. I ma też praktyczne znaczenie - ciepło wydobywające się z głębi jest już wykorzystywane. Blisko połowa energii elektrycznej w Kenii pochodzi z geotermii, a plany zakładają dalszy rozwój i eksport tej energii.

Odkrycie superpióropusza pod Afryką nie tylko rozwiązuje wieloletni naukowy spór, ale i zmienia nasze rozumienie sił kształtujących kontynenty. Ziemia wciąż żyje - i potrafi zaskoczyć swoją skalą.

Źródło: University of Glasgow
Publikacja: Chen, B., Györe, D., Mutia, T., & Stuart, F.M. (2025). Neon isotopes in geothermalgases from the Kenya Rift reveal acommon deep mantle source beneath EastAfrica. Geophysical Research Letters, 52,e2025GL115169. https://doi.org/10.1029/2025GL115169