Wielkie odkrycie studentki z USA. Nowy gatunek magicznych grzybków
Studentka amerykańskiego uniwersytetu dokonała niezwykłego odkrycia. Badany przez nią grzyb wykazał prawdziwie magiczne właściwości. Okazuje się, że zawiera on substancje tej samej klasy, które w latach 30. badał, a następnie wyizolował ze sporyszu szwajcarski chemik Albert Hofmann, twórca słynnej substancji psychodelicznej. Działa ona podobnie jak magiczne grzybki, ale została wykryta w grzybie zupełnie innego rodzaju.

Spis treści:
Odkrycie Alberta Hofmanna zmieniło świat. Naukowcy znaleźli nowe magiczne grzybki
Corinne Hazel studiuje mikrobiologię środowiskową na Uniwersytecie Wirginii Zachodniej w USA, gdzie badała m.in. grzyb wyrastający na powojach - roślinach znanych z pięknych kwiatów w kształcie trąbki. Powoje są tradycyjnie wykorzystywane przez kultury mezoamerykańskie ze względu na ich właściwości psychoaktywne. Już wcześniej wiadomo było, że zawierają one alkaloidy takie same jak w sporyszu. Aż do tej pory nieznane były jednak magiczne grzybki, które miałyby je produkować.
Sporysz stał się słynny nie tylko z powodu przypadkowych zatruć i halucynacji - niekiedy nawet zbiorowych, gdy ludzie zjedli chleb z mąki wyprodukowanej ze zbóż, które ten grzyb zaatakował. Badał go również słynny chemik Albert Hofmann. Na początku szukał dla niego zupełnie innych zastosowań, aż pamiętnego roku 1943 przez przypadek zaabsorbował przez skórę dużą dawkę jego substancji czynnej - LSD. Kilka dni później świadomie zażył tę substancję, po czym rozpoczął dalsze badania.
Psychodelik odegrał dużą rolę w kształtowaniu się amerykańskiej kontrkultury lat 60., zwłaszcza ruchu hippisowskiego, co wpłynęło właściwie na całą zachodnią kulturę. Substancję zdelegalizowano zarówno w USA, jak i wielu innych krajach świata. Początkowo eksperymentowało z nią CIA w ramach tajnego projektu MK-Ultra, szukając jej potencjału jako broń psychotoksyczna albo serum prawdy. Służby często podrzucały środek niczego niepodejrzewającym osobom i badały ich reakcje. Gdy okazało się, że nie ma zastosowania militarnego, a zażywający go ludzie dostrzegają bezsens wojny w Wietnamie, środek ten został zakazany - pod silnym naciskiem wojska. Była to decyzja polityczna, która mocno utrudniła dalsze badania medyczne.
Psychodeliczny grzyb wyrasta także na powojach
Jak się okazało, za właściwości zmieniające świadomość odpowiadają substancje zawarte nie tylko w sporyszu, ale również w grzybie wchodzącym w symbiozę z powojami. Nosi on nazwę Periglandula clandestina i występuje przynajmniej na dwóch odmianach roślin powojowatych - zwłaszcza tych z Meksyku.
Do tego odkrycia doszło, gdy Corinne Hazel wraz z prof. Danielem Panaccionem szukali grzyba, który przez wiele lat był przedmiotem hipotez dotyczących źródła psychoaktywnego działania powojowatych (Convolvulaceae). Znaleziono go na powierzchni liści gatunków Ipomoea asarifolia oraz Turbina corymbosa. Występują w nich alkaloidy sporyszowe, których źródłem jest właśnie ów symbiotyczny grzyb. Co ciekawe, wspomniany wcześniej sporysz jest przetrwalnikiem grzyba pasożytniczego.
"Mieliśmy tonę roślin leżących dookoła i miały one te małe łupiny nasienne. Zauważyliśmy trochę meszku na łupinie nasiennej. To był nasz grzyb" - wspomina odkrycie studentka. Wraz z prof. Danielem Panaccionem zebrali materiał DNA i wysłali go do sekwencjonowania. Analiza wykazała, że grzyb jest spokrewniony z gatunkami znajdowanymi wcześniej na powojach, jednak dla nauki był nowy. Nadano mu nazwę Periglandula clandestina, która wskazuje na skrytą naturę grzyba.
Znaczące odkrycie dla medycyny. Mogą powstać leki z grzyba
P. clandestina różni się od tzw. magicznych grzybków, takich jak łysiczka lancetowata albo kubańska. Są to grzyby, których owocniki osiągają znaczne rozmiary i wyrastają na łąkach i odchodach zwierząt. Zawarta w nich substancja czynna to psylocybina, która choć budową chemiczną i działaniem psychodelicznym przypomina LSD, jest odrębną substancją.
Alkaloidy sporyszowe mogą posłużyć do tworzenia leków, m.in. na migreny i depresję. "Wiele rzeczy jest toksycznych, ale jeśli podasz je w odpowiedniej dawce lub je zmodyfikujesz, mogą być przydatnymi farmaceutykami. Studiując je, możemy odkryć sposoby ominięcia ich efektów ubocznych. To ważne kwestie dla medycyny i rolnictwa" - powiedział Daniel Panaccione.
Źródło: Hazel, C. M., & Panaccione, D. G. (2025). A new species of Periglandula symbiotic with the morning glory Ipomoea tricolor. Mycologia, 1-13. https://doi.org/10.1080/00275514.2025.2483634