Okrągły jubileusz księżycowej misji ESA

Aż do początku lat 90. XX wieku w kierunku Księżyca jedynie USA i ZSRR wysyłały swoje sondy i lądowniki. W 1990 roku japońska misja Hiten została wysłana ku Srebrnemu Globowi - była to pierwsza misja spoza Ameryki czy Rosji w kierunku naszego naturalnego satelity.

Czwartą organizacją, która dokonała własnego lotu w kierunku Księżyca stała się Europejska Agencja Kosmiczna (ESA) dzięki misji SMART-1 (Small Missions for Advanced Research in Technology-1). Jej start przypadł na 27 września 2003 roku, kiedy to sonda została wyniesiona jako ładunek dodatkowy na pokładzie rakiety Ariane 5. Co ciekawe, SMART-1 dotarł na orbitę Księżyca ponad rok po starcie - 15 listopada 2004 roku.

Misja SMART-1 miała przede wszystkim znaczenie technologiczne - sonda miała przetestować silnik bazujący na tzw. efekcie Halla. Ten silnik charakteryzował się bardzo niewielkim przyśpieszeniem, rzędu około 0,2 mm/s^2, co przekładało się na zmianę prędkości o około 0,7 m/s na godzinę. Ten silnik mógł jednak operować przez bardzo długi czas - w momencie zakończenia misji czas pracy osiągnął 5000 godzin. Jednocześnie w trakcie tych 5000 godzin zużyto zaledwie 82 kg paliwa (gaz ksenon), który łącznie wygenerował delta V o wielkości 3,9 km/s.

Całkowita masa SMART-1 wyniosła 367 kg, z czego wspomniane 82 kg przypadło na paliwo. Misja SMART-1 była stosunkowo niewielka i tania - jej koszt wyniósł 110 mln euro. Głównym wykonawcą tej sondy była firma Swedish Space Corporation. Na pokładzie SMART-1 zainstalowano kilka zminiaturyzowanych detektorów, w tym kolorowej kamery AIME (Advanced Moon micro-Imager Experiment) czy teleskopu na promieniowanie rentgenowskie D-CIXS (Demonstration of a Compact X-ray Spectrometer).

Mozaika w galerii tego artykułu prezentuje obszar o wielkości około 800x600 km. Zdjęcia wykonał detektor AIME i przedstawia okolice północnego bieguna Srebrnego Globu. Jest to ciekawy obszar, gdyż znajdują się tam miejsca stale oświetlone przez światło słoneczne oraz wiecznie zacienione wnętrza kraterów. Jest to jedno z najciekawszych miejsc do przyszłej eksploracji powierzchni Księżyca, gdyż we wnętrzu tych kraterów znajduje się lód wodny a wiecznie oświetlone miejsca są potencjalnie atrakcyjnymi przestrzeniami do produkcji energii elektrycznej z paneli słonecznych.

Misja SMART-1 zakończyła się celowym uderzeniem w Księżyc w dniu 3 września 2006 roku. Uderzenie było obserwowane przez naziemne obserwatoria astronomiczne, które m.in. dokonały analizy spektralnej wybitego materiału.

Można napisać, że to właśnie SMART-1 rozpoczął obecną "inwazję" misji bezzałogowych z różnych państw na Księżyc. Od 2003 roku zrealizowano łącznie dziesięć misji w kierunku Srebrnego Globu, z których LRO i ARTEMIS przebywają obecnie w okolicach Księżyca, a LADEE się doń zbliża. Na grudzień tego roku zaplanowano start chińskiej misji Chang'e 3 - będzie to pierwsze miękkie lądowanie na Księżycu od czasów radzieckiej misji Łuna 24 z 1976 roku.

Źródło informacji (ESA)

Krzysztof Kanawka