Pierścienie Saturna starsze niż zakładano
Najnowsze wyniki badań pierścieni i księżyców Saturna sugerują, że są to obiekty prawie tak stare jak Układ Słoneczny. Ich wiek to ponad 4 mld lat.
Pierścienie Saturna to unikalny twór w naszym Układzie Słonecznym. O ile wszystkie planety zewnętrznego Układu Słonecznego posiadają pierścienie, to jedynie u Saturna ich struktura i wielkość jest wyjątkowo skomplikowana. Dziś wiemy już, że pierścienie tej planety składają się z niezliczonej ilości cząstek i głazów, wielkości od mikrometrów do kilkudziesięciu metrów. Skład pierścieni Saturna to w 99,9 proc. lód wodny z domieszkami wielu związków chemicznych, w tym krzemianów, dwutlenku węgla i amoniaku. Wiemy także, że pierścienie tej planety są wyjątkowo cienkie - szacunki sugerują grubość tej struktury pomiędzy zaledwie 10 m a kilkoma km, w zależności od miejsca i elementu pierścieni. Całkowita masa tych pierścieni szacowana jest na około 3 x 109 kg, co jest porównywalne z masą jednego z mniejszych księżyców Saturna - Mimasa.
Jak powstały pierścienie Saturna? Jest to jedna z zagadek Układu Słonecznego, wciąż czekająca na rozwiązanie. Niektóre modele sugerują, że pierścienie Saturna powstały stosunkowo niedawno, być może zaledwie 100 mln lat temu. Inne publikacje naukowe sugerują, że jest to pozostałość z wczesnego Układu Słonecznego.
Najnowsza publikacja naukowa dotycząca nie tylko pierścieni Saturna, ale także i jego księżyców pochodzi z włoskiego Narodowego Instytutu Astrofizyki. Głównym autorem publikacji jest Gianrico Filacchione, jeden z naukowców biorących udział przy europejsko-amerykańskiej misji sondy Cassini, która od 2004 roku krąży wokół Saturna. Do badań wykorzystano dane uzyskane przez spektrometr pracujący w zakresie widzialnym i w podczerwieni (VIMS, Visual and Infrared Mapping Spectrometer), zainstalowany na pokładzie Cassini.
Według zespołu Gianrico Filacchione pierścienie i księżyce Saturna są prawie tak stare jak Układ Słoneczny, czyli powstały ponad 4 mld lat temu. Jakiekolwiek "zanieczyszczenia", które spowodowały zmianę koloru niektórych elementów pierścieni, są dość powierzchowne. Co ciekawe, wewnętrzne pierścienie Saturna wydają się być "wymywane" przez gejzery Enceladusa. Im dalej od Saturna, tym pierścienie prezentują coraz bardziej czerwony odcień.
Jednocześnie wydaje się, że strumień cząstek spoza układu Saturna mógł doprowadzić do pociemnienia niektórych pierścieni tej planety. Naukowcy sugerują, że związki chemiczne, które spowodowały pociemnienie to węglowodory (w tym aromatyczne) oraz tlenki żelaza. Ten sam czerwonawy odcień jest widoczny na powierzchni Prometeusza - jednego z małych księżyców Saturna. Sugeruje to, że materiał, z którego powstały pierścienie i małe księżyców tej planety mógł pochodzić z tego samego źródła.
Sonda Cassini będzie krążyć wokół Saturna, jego pierścieni i księżyców do 2017 roku. Możemy się spodziewać jeszcze wielu odkryć dotyczącej tej niesamowitej planety i jej otoczenia.
Źródło informacji (NASA)
Krzysztof Kanawka
